Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Inne życia. Polityka i etyka żałoby w pismach Jacques'a Derridy

2024-04-26T07:57:08+00:00

Niniejsza monografia skupia się na problemie żałoby w pismach Jacques’a Derridy i opiera się na założeniu, że żałoba daje wyjątkowy i kluczowy dostęp do polityczno-etycznego wymiaru jego myśli. Co więcej, tak rozumiana żałoba jest warunkiem jakiejkolwiek etyki i polityki. Aby ukazać zasadność tej tezy, w monografii przeprowadzona zostaje rekonstrukcja drogi myślowej wywodzącej się już z wczesnych tekstów Derridy oraz ekspozycja źródłowej kontaminacji życia przez śmierć, a w konsekwencji dekonstrukcja metafizycznych założeń dotyczących pojęcia jednostkowego i wspólnotowego życia w dyskursie etyczno-politycznym.

Kwestia żałoby prowokuje zatem do bardziej wnikliwego myślenia o polityce i etyce, które opiera się na wezwaniu do radykalnej i nieograniczonej odpowiedzialności przed śmiertelnym i jednostkowym innym, a jednocześnie inspiruje do zmiany nie tylko zdeterminowanego przez ontoteologię języka polityki, ale także samej politycznej praxis. Dlatego też w rozprawie ukazany zostaje konieczny związek między myślą żałoby a kluczowymi pojęciami politycznymi (jak sprawiedliwość, gościnność, demokracja, auto-odporność), których hiperbolicznego charakteru Derrida do-wodzi w swych pismach.

Monografię wydano dzięki dofinansowaniu Uniwersytetu Lille
The monograph was published thanks to funding from „Uniwersytet Lille, ULR 4074 – CECILLE – Centrum Studiów nad Cywilizacjami, Językami Obcymi – i Literaturą, F-59000 Lille, Francja” (Université Lille, ULR 4074 – CECILLE – Centre d’Études en Civilisations, Langues et Lettres Étrangères, F-59000 Lille, France)

Responsibility of war industry for lethal autonomous weapons systems

2024-04-17T07:17:45+00:00

International Responsibility of War Industry oferuje nowe spojrzenie na to, kto faktycznie jest zaangażowany w przemysł wojenny, ale niekoniecznie ponosi odpowiedzialność za swój wkład w konflikty zbrojne i przestrzeganie wartości międzynarodowych. Przedstawia nową teorię na temat wpływu tych uczestników na kryzysy humanitarne. Książka analizuje oryginalny zbiór danych na temat odpowiedzialności różnych (zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych) uczestników przemysłu wojennego, w tym państw, osób fizycznych i przedsiębiorstw, za skutki działań wojennych na podstawie decyzji podejmowanych wspólnie przez ludzi i sieci neuronowe (w ramach relacji człowiek–maszyna lub poza nią).

Honorary patronage

Polski Czerwony Krzyż

Świat awifauny VI w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego: wróbel

2024-04-16T06:39:10+00:00

Celem monografii jest zwrócenie uwagi na aspekty translatologiczne dotyczące czeskiej i polskiej terminologii w przekładach biblijnych, przede wszystkim z zakresu kategorii pojęciowej ptactwa (wróbla). Opisane zostaną dwie istotne kwestie translatologiczne, polegające na tym: „czy”, a przede wszystkim „jak” tłumacz zmienia, modyfikuje, adaptuje lub wzbogaca język przekładu. Konfrontatywno-porównawcza analiza, koncentrująca się w przeważającej części wokół ornitofauny, pozwoli ustalić, w jaki sposób tłumacz lub zespół tłumaczy tekstów Pisma Świętego różnorodnie stosują szeroką gamę awifaunistycznej terminologii w badanych przez autora 24 wersetach biblijnych, zarówno w Starym, jak i Nowym Testamencie.

Patronat honorowy

Towarzystwo Biblijne w Polsce

Kobiety i milczenie w "Pervigilium Veneris"

2024-04-05T09:29:16+00:00

Książka jest pierwszą w języku polskim monografią na temat anonimowego poematu Pervigilium Veneris, który doczekał się wielu inspirujących interpretacji literackich, jak i instrumentalno-wokalnych. Przeanalizowanie niezwykłych podobieństw zwrotów i motywów, jakie pojawiają się tak w Pervigilium, jak i w poezji Nemezjana, przyczyniło się do potwierdzenia tezy Monceaux, że autorem dzieła może być Nemezjan, kartagiński poeta tworzący w III w. n.e. Autorka analizuje techniki portretowania bogiń Diany i Wenus oraz sióstr Filomeli i Prokne, zestawiając je z prefiguracjami zawartymi w poematach m.in. Lukrecjusza, Katullusa, Stacjusza i Nemezjana. Przedmiotem refleksji są również enigmatyczne słowa Terei puella oraz Illa cantat, nos tacemus, które nawiązują do motywu milczenia kobiet, mocno podkreślonego w literaturze antycznej.

Działania badawcze wsparte ze środków przyznanych w ramach programu Inicjatywa Doskonałości Badawczej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Polski mniej obcy. Cz. 1: Podręcznik do nauki języka polskiego dla średnio zaawansowanych. Cz. 2: Klucz do ćwiczeń. Transkrypcje. Test certyfikatowy. Poziom średni ogólny (B2). Wyd. 2.

2024-03-18T11:12:43+00:00

Zakres tematyczny i gramatyczny podręcznika został dostosowany do wymagań systemu certyfikacji języka polskiego jako obcego na poziomie B2. W książce znajdują się ćwiczenia doskonalące umiejętności słuchania, mówienia, pisania i czytania oraz zasady gramatyki zilustrowane przykładami. Podręcznik składa się z dwóch części – pierwsza to 30 bogato ilustrowanych lekcji, w drugiej części znajdują się: klucz do ćwiczeń, transkrypcje oraz przykładowy tekst certyfikatowy. Kompozycja książki jest otwarta – można realizować jednostki lekcyjne w dowolnej kolejności. Poszczególne lekcje o różnorodnej tematyka są urozmaicone piosenkami, tekstami literackimi czy materiałami graficznymi.

Inkunabuły w zbiorach paulinów polskich. Katalog i opracowanie

2024-03-13T08:13:08+00:00

W książce przedstawiono historię powstania zakonu Paulinów na świecie i w Polsce. Omówiono znaczenie kultury książki w życiu duchowym i intelektualnym polskich paulinów. Zaprezentowano historię kształtowania się zbiorów Biblioteki Jasnogórskiej i Skałecznej. Ukazano sylwetki czołowych drukarzy inkunabułów i ich dokonań zawodowych. Opracowano w formie katalogu wszystkie inkunabuły obu bibliotek. Opisy sporządzono zgodnie ze standardami katalogowania wraz z uwzględnieniem zapisów proweniencyjnych, charakterystyką opraw i podaniem cytat bibliograficznych.

Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2018–2022 nr projektu 11H 18 0393 86 kwota finansowania 584 272 zł

–U–

2024-03-12T12:00:56+00:00

Pytamy w tej książce o to, jak możliwa jest filologia dzisiaj, którą rozumiemy w tej pracy dwojako: jako sposób radzenia sobie ze spiętrzeniem słów i – co za tym idzie – jako sposób radzenia sobie z rzeczywistością. Jest naszym przekonaniem, że filologia bada słowa, budzi język, aby uwrażliwić na ukryte, uśpione w nim znaczenia, na operacje językowe wprowadzające w błąd przez narzucanie do powszechnej akceptacji „prawd” rzekomo niekwestionowalnych, bo tworzących całościowy system i podtrzymaniu takiego systemu służących. Dlatego filologia jawi się nam jako umiejętność badania języka i jako sztuka bycia-razem.

Zdejmujemy ze słów jedną warstwę po drugiej w nadziei, że pomogą nam dotrzeć do sedna, do serca, do istoty, choć droga ta nigdy się nie kończy. Są wielowarstwowe, i odkrycie tej wielowarstwowości jest zadaniem –U–.

Ślady wdzięczności – inspiracje dla edukacji kulturalnej utrwalone w literaturze dokumentu osobistego XX wieku

2024-03-05T10:42:43+00:00

Rekonstrukcja doświadczenia uczestnictwa w kulturze utrwalonego w dwudziestowiecznej literaturze dokumentu osobistego stała się podstawą do refleksji teoretycznej nad kulturą relacyjną i wyzwaniami dla edukacji kulturalnej. Zgodnie z imperatywem nowej humanistyki autorka wykorzystuje wnioski z badań do zakreślenia pola praktycznej użyteczności, definiując edukację kulturalną oraz wskazując możliwości jej wykorzystania w formacji osobowej, a także w kształtowaniu procesu kultury. Wskazaną w niniejszym opracowaniu propozycją możliwą do realizacji w ramach edukacji kulturalnej jest kształcenie zdolności do wyrażania wdzięczności. Jak wskazuje autorka, w tym procesie formacyjnym skuteczną rolę może odgrywać literatura.

Walorem pracy jest również przedstawiona w części analitycznej dialogiczna rekonstrukcja środowiska redaktorów tworzących najważniejsze czasopisma i wydawnictwa tj.: Jerzego Giedroycia, Józefa Sadzika, Jerzego Turowicza, Zygmunta Mycielskiego, Barbary Toruńczyk. Ludzi zawodowo pracujących w sferze kultury polskiej, którzy nad rynkową konkurencyjność i polityczne czy też światopoglądowe podziały przedkładali środowiskową życzliwość. W części badawczej istotnym odniesieniem dialogicznych rekonstrukcji stały się również doświadczenia twórcze zrekonstruowane na postawie korespondencji Thomasa Mertona i Czesława Miłosza, Józefa Czapskiego i Zygmunta Mycielskiego, Józefa Czapskiego i Janusza Marciniaka oraz Josifa Brodskiego i Czesława Miłosza. Pozwoliły one na wydobycie walorów relacyjności w procesie twórczym, jak i ujawniły cenną kategorię wdzięczności, którą autorka proponuje uznać za tkankę łączną kultury relacyjnej, istotną w projektowaniu edukacji kulturalnej.

Węgiel. Natura i kultura

2024-03-05T11:16:05+00:00

Choć w ciągu ostatnich lat, wraz z narastaniem obaw dotyczących zmian klimatycznych, branża węglowa postrzegana jest negatywnie, to jako spadkobiercy rewolucji przemysłowej wszyscy skorzystaliśmy na wydobyciu „czarnego złota”. Węgiel w znaczącym stopniu wpłynął na bieg historii i na środowisko, w którym żyjemy – zarówno społeczne, jak i naturalne. Książka Ralpha Crane’a bada znaczenie węgla z punktu widzenia historii przemysłu, lecz także ukazuje, w jaki sposób węgiel odzwierciedlał się w dziełach licznych pisarzy, takich jak Zola, Lawrence czy Orwell; inspirował malarzy takich jak Turner, Monet i van Gogh; wskazuje też na obecność węgla jako tematu w filmach, piosence i folklorze oraz zaskakującą atrakcyjność związanej z węglem turystyki. Ta bogato ilustrowana książka to pouczająca i pasjonująca opowieść o niezliczonych sposobach, w jakie węgiel wpłynął na nasze życia.

PATRONAT

Muzeum Sztygarka

Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Narodowy Instytut Dziedzictwa

Wychować geniusza. Rodzice w biografiach wybitnych twórców kultury i nauki polskiej

2024-03-01T11:00:59+00:00

W monografii zaprezentowano teorię generatywnego rodzica, którego obecność sprzyja rozwojowi wybitnych cech osobowości u dzieci. Studia nad ludzką wybitnością i geniuszem penetrują wpływ czynników biologicznych (inteligencja), psychologicznych (otwartość, krytycyzm, wytrwałość i upór jednostki), kulturowych (poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego społeczeństw) oraz środowiskowych (rodzina, szkoła). W prezentowanych badaniach dotyczących polskich noblistów (Miłosz, Reymont, Sienkiewicz, Skłodowska-Curie, Szymborska) oraz innych wybitnych reprezentantów kultury i nauki polskiej (Bauman, Chopin, Conrad-Korzeniowski, Kantor, Kapuściński, Kieślowski, Kilar, Kołakowski, Korczak, Lem, Łukasiewicz, Malinowski, Paderewski, Tischner, Wojtyła) uwagę skoncentrowano na znaczeniu domu rodzinnego w dojrzewaniu ich talentu. Charakterystyka między innymi relacji małżeńskiej, stylów wychowania, więzi emocjonalnej z dzieckiem, pochodzenia społecznego rodziców, ich zainteresowań, sposobów spędzania czasu wolnego prowadzona metodą studium przypadku pozwoliła na wypracowanie modelu rodzica i określenie warunków materialno-społecznych, których wystąpienie sprzyja ekspresji wybitnych cech osobowości u dzieci (wysoki format rodzica, uważność rodzicielska, odczuwanie przez rodziców potrzeby generatywnej, czytanie książek w domu rodzinnym, średni stan zamożności).

Pieczęcie – typariusz i odcisk. Kulturowe i prawne odniesienia

2024-02-29T08:46:23+00:00

Prezentowana pozycja porusza kwestie związane z typariuszami jako źródłami znacznie rzadziej analizowanymi w przeciwieństwie do odcisków. Należy podkreślić, że jako jedna z pierwszych podejmuje także tematykę dotyczącą pieczęci w szerokim kontekście kulturowym. Autorzy artykułów zwracają uwagę na wszechstronne oddziaływanie pieczęci na tej płaszczyźnie aż po współczesność, również w zakresie kultury masowej. Ponadto poruszany w publikowanej książce aspekt prawny, mimo że należy do tradycyjnego formularza badawczego, uwypukla obszary wciąż zaniedbane w badaniach.

Próby do badania gotowości szkolnej (PGS) – wersja eksperymentalna dla nauczycieli wychowania przedszkolnego

2024-02-20T07:47:15+00:00

Każdy nauczyciel wychowania przedszkolnego zobowiązany jest do diagnozy gotowości szkolnej dziecka. W większości przypadków diagnoza ta przeprowadzona jest w sposób subiektywny, bez oparcia o standardowe narzędzia badawcze, które posiadałyby normy. Prezentowana praca ma stanowić pomoc w pracy nauczyciela wychowania przedszkolnego. Oddaje w jego ręce standardowe (posiadające jednakowe instrukcje, sposób punktacji oraz normy) próby służące obiektywnej ocenie gotowości szkolnej dziecka zarówno ogólnej, jak i w wyszczególnionych obszarach funkcjonowania (głównie poznawczego). Narzędzie zostało przebadane na próbie dzieci przygotowujących się do podjęcia nauki szkolnej, a na podstawie wyników można stwierdzić, że jest narzędziem trafnym i rzetelnym.

Geneza współczesnej filozofii wartości. Skrypt do wykładu z aksjologii i prakseologii

2024-02-12T11:59:02+00:00

Niniejsza publikacja zawiera jednocześnie syntezę i uzupełnienie treści dydaktycznych przekazywanych w ramach wykładów z aksjologii i prakseologii. Dzięki rokrocznym aktualizacjom zgodnie z bieżącą wiedzą o wykładanym przedmiocie, ostatecznie przyjęła kształt zrecenzowanego podręcznika akademickiego. Można ją traktować jako wynik projektu naukowo-dydaktycznego podjętego przez autorów. Naprzemiennie prowadzili oni wykłady z aksjologii i prakseologii na podstawie naukowo opracowanych notatek.

Studium, poprzedzone obszernym historycznym wprowadzeniem do zagadnienia wartości, koncentruje się na analizie i komentarzu dotyczącym podstawowych założeń najważniejszych koncepcji filozofii wartości z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku, kiedy termin i pojęcie wartości kształtowały się w ogniu filozoficznej dyskusji, głównie za sprawą neokantowskiej szkoły badeńskiej.

Zasadniczym celem autorów było ukazanie aksjologii i prakseologii w perspektywie klasycznych zagadnień filozofii wartości i problemów związanych z ich rozumieniem. O kolejności rozdziałów zdecydował przyjęty historyczny porządek wykładu, zgodnie z którym w pierwszej kolejności zaleca się omawiać poglądy najwcześniejsze i najbardziej podstawowe, a dopiero później opinie powstałe w reakcji na te stanowiska. Historyczna analiza pojęciowa problematyki wartości polega na podziale poszczególnych poglądów i stanowisk na ich pojęcia składowe oraz na badaniu każdego z osobna. Zadanie postawione w prezentowanej pracy zasadza się na tym, by pokazać wewnętrzną strukturę, a przede wszystkim historyczną dynamikę rozwoju współczesnej aksjologii, jej podstawowe założenia, powiązania i zależności między poszczególnymi myślicielami.

Urzędnicy miasta Będzina od XIV do XXI wieku

2024-02-08T10:06:40+00:00

Przedmiotem opracowania są urzędnicy miasta Będzina od czasów najdawniejszych (tj. od XIV w.) do czasów współczesnych. Główną część stanowi zestawienie list osób pełniących funkcje urzędowe w instytucjach samorządu miejskiego. W pracy zamieszczono biogramy wybranych osób pełniących urzędy miejskie w okresie od średniowiecza do wybuchu II wojny światowej. Wybór nie jest uznaniowy, lecz zdeterminowany zachowanymi źródłami i możliwościami wykorzystania ich dla nakreślenia życiorysu. W dwóch rozdziałach początkowych przedstawiono zarys dziejów Będzina oraz historię jego ustroju i samorządu miejskiego od powstania miasta aż do czasów współczesnych.

Publikacja została wydana dzięki współpracy z Miastem Będzin

Retos contemporáneos de la enseñanza de ELE en Europa: tendencias y perspectivas generales

2024-02-05T09:21:03+00:00

W niniejszej publikacji, kierowanej zarówno do naukowców, jak i do praktyków, czyli obecnych i przyszłych nauczycieli, znajdziemy omówienie różnych metod i narzędzi wykorzystywanych w nauczaniu języka hiszpańskiego. W ten sposób czytelnik może poszerzyć swoją wiedzę na temat dydaktyki, nabrać nowej perspektywy oraz rozbudować swój warsztat pracy nauczyciela.

Warto dodać, że tematy podjęte przez Autorów, nie ograniczają się do specyfiki nauczania Polaków, dlatego niniejsza monografia, może mieć zastosowanie w każdym kraju, w którym naucza się języka hiszpańskiego jako obcego.

En esta publicación, dirigida tanto a científicos como a profesionales, es decir, profesores actuales y futuros, encontraremos una discusión sobre varios métodos y herramientas utilizados en la enseñanza del español. De esta manera, el lector puede ampliar sus conocimientos sobre didáctica, adquirir una nueva perspectiva y ampliar sus habilidades didácticas.

Vale la pena agregar que los temas abordados por los autores no se limitan a las especificidades de la enseñanza del polaco, por lo que esta monografía puede utilizarse en cualquier país donde se enseñe español como lengua extranjera.

Narrating the Ghost: Readings in the Gothic and M.R. James

2024-01-29T09:23:19+00:00

Książka Narrating the Ghost: Readings in the Gothic and M. R. James poświęcona jest opowiadaniom o duchach Montague Rhodesa Jamesa (1862–1936) i literaturze „gotyckiej”, które bada się za pomocą narzędzi teorii narracji. Stosując te narzędzia, Jacek Mydla opisuje technikę narracyjną klasycznej opowieści o duchach, gatunku literackiego, którego M. R. James jest jednym z najznamienitszych przedstawicieli. Za motyw przewodni uznana została kategoria dystansu, która spaja analizy i uzasadnia podział książki na dwie części. Część I koncentruje się na ideologicznym znaczeniu dystansu, które ożywiało powstanie i przyszły rozwój gotyku literackiego w Anglii „oświeceniowej” (druga połowa XVII wieku) i wiktoriańskiej (druga połowa XIX wieku). Część II analizuje użycie przez M. R. Jamesa szerokiej gamy zabiegów dystansujących, których głównym celem jest przekształcenie czytelników w ghost-seers (po polsku: „widzący ducha”), kategoria w powszechnym użyciu we współczesnej literaturze przedmiotowej.

Celem monografii jest stworzenie platformy do spotkania między teorią narracji a opowieścią o duchach. Mydla pokazuje, że takie spotkanie i dialog mogą być produktywne i w ten sposób usiłuje wypełnić lukę w badaniach spowodowaną okolicznością, iż teoria narracji przez znaczny okres swojego rozwoju koncentrowała się na realistycznej fikcji literackiej. Motywacją, która przyświeca podjętym analizom jest pragnienie oszacowania, w jakim stopniu teoria narracji może zostać produktywnie zastosowana do gatunków takich jak opowieść tajemnicza (mystery story), opowieść grozy (terror fiction) i opowieść osobliwa (weird fiction) oraz, bardziej ogólnie, do gotyku literackiego. M. R. James z powodzeniem uczynił opowiadanie o duchach wybraną prowincją swojej działalności pisarskiej (która zajmowała go przez ponad dwadzieścia lat), co może oznaczać, że opowieść o duchach jest gatunkiem posługującym się własną retoryką narracyjną.

Przestrzeń społeczno-kulturowa złożonego układu osadniczego

2024-01-26T09:53:08+00:00

Konurbacja katowicka formowała się od końca XVIII wieku na pograniczu dwóch państw – Polski i Niemiec. W tym sensie był to obszar ich peryferii. Trwałe i dynamiczne interakcje między różnymi grupami narodowo-etnicznymi powodowały przenikanie się kultur. Od połowy XX wieku ten złożony układ osadniczy stanowił już centrum rozwoju społeczno-gospodarczego na skalę ponadregionalną. W wyniku różnokierunkowych migracji zachodzących pod wpływem intensywnej industrializacji kształtowały się relacje społeczne między migrantami a ludnością miejscową (autochtoniczną), jak i między samymi imigrantami. Celem niniejszej książki jest analiza dawnej wielokulturowości wybranych miast konurbacji katowickiej na tle metodologiczno-terminologicznym oraz wskazanie, w jakim zakresie owa cecha może stanowić atut we współczesnych przemianach społeczno-gospodarczych obszaru. Czasowe i przestrzenne nakładanie się różnego pochodzenia powiązań i relacji społeczno-kulturowych skłania autora do sformułowania pojęć: genotypu kultury oraz pierwotnego i wtórnego genotypu kultury, a także do egzemplifikacji kształtowania genotypów kulturowych w konurbacji katowickiej.

Patronat

Biblioteka Śląska

„Thyestes” Lucjusza Anneusza Seneki. Opracowanie monograficzne

2024-01-18T11:40:11+00:00

Thyestes, któremu poświęcona jest niniejsza monografia, posiada wszystkie cechy Senecjańskich sztuk decydujące o wielowiekowym zainteresowaniu nimi ze strony badaczy i miłośników literatury. Odpowiadają one też za odmienność twórczości autora na tle tragedii greckiej – ze względu na filozoficzno-krytyczny charakter dzieła, zerwanie z bezpośrednio dydaktyzującym tonem na rzecz prowokacji i ironii, potencjał angażowania w mniejszym stopniu emocji, a w większym intelektu odbiorcy. Znajdujemy tu również przykłady charakterystycznych dla Seneki rozwiązań semantyczno-formalnych, które potwierdzają dynamiczny rozwój gatunku w starożytności i skądinąd mogą dziś sprawiać wrażenie mocno nowoczesnych.

Social Inclusion for Older Persons and Human Rights Law. The Potential for Universal and European Instruments

2024-01-10T11:41:48+00:00

Globalne starzenie się stanowi wyzwanie dla międzynarodowego prawa praw człowieka, gdyż osoby starsze napotykają na szereg barier społecznych, ekonomicznych i politycznych, które skutecznie wykluczają je z głównego nurtu społeczeństwa. Niniejsza monografia proponuje zatem model poprawy krajowych polityk dotyczących starzenia poprzez instrumenty prawa międzynarodowego w celu odejścia od paradygmatu postrzegania osób starszych jako wyłącznie biernych beneficjentów pomocy medycznej lub społecznej. Autorka wskazuje na konieczność poprawy widoczności osób starszych na forum międzynarodowym, promuje ideę traktatu chroniącego ich prawa i identyfikuje obszary, w których państwa i podmioty niepaństwowe mogą pozytywnie wpływać na ich włączenie społeczne na szczeblu krajowym.

The monograph has been prepared in the framework of Project no 2018/31/B/HS5/00435 (OPUS 16) – “Social and digital inclusion of older people as a special task for NGOs. A perspective of international human rights law” – financed by the National Science Centre, Poland.

Polsko-słoweński dialog międzykulturowy. Slovensko-poljski medkulturni dialog

2024-01-09T10:35:42+00:00

W tomie poruszono ważne zagadnienia polsko-słoweńskiego dialogu międzykulturowego, zwracając uwagę na jego wielotorowość. Prezentowane teksty, zgromadzone w pięciu częściach, z których każda dotyczy innego typu relacji, często pogłębiają i uzupełniają dotychczasową refleksję na ten temat, niektóre odkrywają nieznane jeszcze obszary polsko-słoweńskiego dialogu. W pierwszej części znalazły się teksty omawiające polsko-słoweńskie kontakty bezpośrednie, doświadczenia stanowiące rys biograficzny i związane z różnego rodzaju wędrówką. Autorzy artykułów zebranych w drugiej części przedstawiają związki intertekstualne w sferze tematów i struktur literackich między pisarzami polskimi i słoweńskimi. Problematyka artykułów zamieszczonych w trzeciej części obejmuje tłumaczenia literackie, które stanowią ważny przejaw polsko-słoweńskiego i słoweńsko-polskiego dialogu międzykulturowego, są wyrazem potrzeby zbliżania się obu kultur oraz przekładania ich przez medium literatury. Dialog międzykulturowy na poziomie struktur językowych, treściowych i wyrażeniowych jest tematem przewodnim artykułów zebranych w czwartej części tomu. Teksty w ostatniej części koncentrują się na zagadnieniach edukacji, promocji języka i kultury obu krajów, współpracy w obszarze szkolnictwa wyższego, a także na wybranych aspektach polityki językowej w zakresie szkolnictwa wyższego w Polsce i Słowenii. Tom Polsko-słoweński dialog międzykulturowy jest pokłosiem pierwszej w Polsce i na świecie wyłącznie słowenistycznej konferencji naukowej poświęconej kontaktom kulturalnym pomiędzy Polską i Słowenią.

Publikacja została dofinansowana przez Centrum Języka Słoweńskiego jako Drugiego i Obcego, Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu w Lublanie.

PATRONAT HONOROWY

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Lublanie

Republika Slovenija Veleposlaništvo Varšava

Rekonstrukcja kategorii bliskości w polskim systemie prawnym

2024-01-05T09:47:37+00:00

Jak pisał Martin Heidegger, „w jestestwie tkwi istotowa skłonność ku bliskości”. Wyjaśnienie, co oznacza owa skłonność, nie należy jednak do łatwych zadań.

Rekonstrukcja kategorii bliskości w polskim systemie prawnym stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o znaczenie bliskości w prawie z wykorzystaniem psychologicznego oglądu tego zjawiska.

Choć intuicyjnie mogłoby się wydawać, że prawo i bliskość mają niewiele wspólnego, niniejsza monografia ukazuje złożone relacje, jakie między nimi zachodzą. Na nieoczywisty charakter owych relacji wpływa fakt, że na gruncie prawa przyjmuje się różne rozumienia bliskości. W zależności od tego zaś prawo może być istotnym instrumentem wspierania albo obniżania poziomu realizacji potrzeb w bliskich relacjach.

Książka powstała w ramach projektu badawczego nr 2018/29/N/HS5/00905 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki

Aktywność zawodowa pokolenia 55+. Polska na tle Czech i Węgier. Analiza porównawcza

2023-12-28T09:15:40+00:00

Książka jest interdyscyplinarnym studium z ekonomii i socjologii, opartym na materiałach zastanych oraz badaniach własnych. Analiza została przeprowadzona na podstawie badań w ramach międzynarodowego projektu „Social and cultural mechanisms of in- and exclusion: A comparative perspective. Life and work strategies of the generation 55 to 65: Their position on the labour market, obstacles and wishes”, zorganizowanego przez Uniwersytet Ostrawski, którego współautorka była uczestnikiem. Na podstawie materiałów zastanych scharakteryzowane zostało pokolenie 55+ Polski, Czech i Węgier oraz czynniki wpływające na jego aktywność zawodową. W badaniach własnych omówiono status respondentów na rynku pracy. Przeanalizowano także potrzeby, które zaspokaja aktualna praca zawodowa. Podjęto również problemy aktywności badanych osób poza pracą zawodową.

Publikacja współfinansowana przez Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji. Cz. 1: Wprowadzenie do współczesnej literatury chorwackiej (1970–2010)

2023-12-28T09:45:17+00:00

Pierwsza część nowej serii wydawniczej pt. Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji przedstawia najnowsze dzieje współczesnej literatury chorwackiej. Omówiono w niej najistotniejsze zjawiska w literaturze i kulturze chorwackiej w poszczególnych dziesięcioleciach: w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych, dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych. Publikacja jako jedyna na rynku ukazuje najważniejsze tendencje w literaturze z uwzględnieniem szerokiego tła społeczno-politycznego i kulturalnego (odwołania do muzyki, komiksu, fotografii, filmu, wydarzeń politycznych w Chorwacji i na świecie, osiągnięć naukowych, technologicznych nowinek, najważniejszych wydarzeń, które wpłynęły na rzeczywistość nie tylko w tej części Europy). Ujęcie kontekstowe sprawia, że literatura nie jest postrzegana i przedstawiana jako zawieszona w próżni dziedzina ludzkiej aktywności. Dzięki temu czytelnik ma możliwość pełniejszego zrozumienia zachodzących procesów w kulturze. Ta książka to również opowieść o współczesnym świecie oraz literaturze i kulturze – z jednej strony będących wytworem otaczającej nas rzeczywistości, a z drugiej strony ją konstruujących. W analizowanych tekstach kultury chorwackiej z łatwością można rozpoznać problemy, tematy, formy literackie obecne w innych kulturach i literaturach, nie tylko słowiańskich czy europejskich.

Uniwersytet Śląski w Katowicach zobowiązany jest do oświadczenia, że nowy utwór został
wydany dzięki pomocy ze strony wydawnictwa Školska knjiga d.d., Zagrzeb, Chorwacja

Kompetencje osoby wielojęzycznej. Wybrane zagadnienia kształcenia wielojęzycznego

2023-12-27T11:49:10+00:00

Monografia jest zbiorem artykułów poświęconych zagadnieniom współczesnej glottodydaktyki mających związek z wielojęzycznością, kształtowaniem kompetencji językowych w zakresie kilku języków oraz rozwijaniem kompetencji interkulturowej komunikacji. Zawarte w tomie analizy dotyczą zagadnień związanych z kompetencjami osoby wielojęzycznej, w szczególności jako osoby uczącej się, jej świadomości interkulturowej, efektywnej komunikacji, mobilności, realizacji życiowych celów. Podejmowana jest również problematyka nauczania wielojęzycznego, czynników determinujących powodzenie w realizacji efektów kształcenia, metod i materiałów dydaktycznych stosowanych w wielojęzycznej klasie.

Otwarte zakończenie. Wybór współczesnego dramatu czarnogórskiego

2023-12-22T13:21:25+00:00

W antologii Otwarte zakończenie zaprezentowano wybór współczesnych dramatów czarnogórskich w opracowaniu krytycznym. Wszystkie zawarte w tomie teksty powstały w ciągu ostatnich dwóch dekad i uzupełniają obraz współczesnego dramatopisarstwa europejskiego. Na kształt tej twórczości wpływ miały osiągnięcia przedstawicieli i przedstawicielek starszych generacji twórców rodzimych, a także praktyka artystów zachodnioeuropejskich. W drodze artystycznych negocjacji powstała jednak odrębna jakość. Prezentowane w dramatach treści, mimo specyfiki i kolorytu lokalnego, mają ładunek uniwersalny i rezonują z rzeczywistością w ujęciu globalnym. Problematyka tych utworów obejmuje m.in. słabo rozpoznane w Polsce czarnogórskie realia antropologiczno-kulturowe, fakty historyczne aktualizowane w kontekście współczesnych wydarzeń oraz relacje Czarnogóra – Jugosławia i Czarnogóra – Europa. Warto zaznaczyć, że antologia stanowi prawdopodobnie pierwszy na świecie wybór dramatu czarnogórskiego w przekładzie na język obcy.

Współwydawcy:

Uniwersytet Śląski

Wydział Sztuk Dramatycznych w Cetinju (Fakultet dramskih umjetnosti Cetinje)

Czarnogórski Teatr Narodowy (Crnogorsko narodno pozorište)

Teatr Królewski „Zetski dom” (Kraljevsko pozorište „Zetski dom”)

Pamięć kulturowa a symptomy traumy. Idea ojczyzny w liryce bułgarskiej po 1989 roku

2023-12-14T09:58:43+00:00

Głównym celem monografii jest wielostronna interpretacja idei ojczyzny w liryce bułgarskiej po 1989 roku przez pryzmat koncepcji pamięci kulturowej i traumy. Zgodnie z przyjętym modelem teksty poetyckie są nośnikami pamięci kulturowej i traumatycznej, a zatem wyznaczają przestrzeń, w której pamięć jest przedmiotem kreacji, afirmacji i wspólnotowego konsensusu. W ramach dialogu lirycznego z tradycją literacką dochodzi do rekonstrukcji, odtworzenia lub rewizji tradycyjnych wyobrażeń o tym, co rodzime. Manifestowany w liryce stosunek do ojczyzny bułgarskiej objaśniany jest w szerokich kontekstach historycznych, społecznych, kulturowych i literackich. Problematyzacja idei ojczyzny odnosi się głównie do wątków traumatycznego charakteru bułgarskiej (post)transformacji i jej ideowej polifonii.

Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji. Cz. 2: Recepcja literatury chorwackiej w Polsce w latach 1970–2010

2023-11-14T09:05:37+00:00

Druga część nowej serii wydawniczej pt. Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji została poświęcona odbiorowi literatury i kultury chorwackiej w Polsce w latach 1970–2010. Stanowi ona kontynuację będącego pierwszą częścią serii Wprowadzenia do współczesnej literatury chorwackiej (1970–2010), napisanego przez Krešimira Bagicia, a przetłumaczonego przez Leszka Małczaka. Tym razem ogląd twórczości literackiej, jak zdradza tytuł, przedstawiany jest z perspektywy polskiej. To jedyne w swoim rodzaju opracowanie, które ukazuje dwa rządzące się zupełnie innymi zasadami światy literatury tłumaczonej przed i po 1989 roku. Autor rozpatruje problemy recepcji literatury chorwackiej w Polsce w szerokim kontekście przekładów z innych języków z ukazaniem działających w danym czasie mechanizmów w sferze związków międzyliterackich. W recenzji publikacji profesor Krystyna Pieniążek-Marković zauważa między innymi, że książka jest wciągającą opowieścią o polskich realiach kulturowych i ustrojowych, o polityce kulturalnej (lub jej braku). Cały badany okres został podzielony na cztery części, będące kolejnymi dekadami: lata siedemdziesiąte, osiemdziesiąte, dziewięćdziesiąte i dwutysięczne. Książka zawiera bibliografię przekładów, biogramy chorwackich pisarzy oraz informację na temat tłumaczy. Ważny element publikacji stanowi jej szata graficzna, która poprzez aspekt wizualny wzbogaca treść i tworzy pełniejszy obraz recepcji literatury chorwackiej w Polsce.

Czytaj po polsku. T. 17: Maria Konopnicka: "Mendel Gdański". Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla początkujących (poziom A2 / B1)

2023-10-27T08:11:22+00:00

Mendel Gdański to nowela Marii Konopnickiej opublikowana w 1890 roku. Stanowiła odpowiedź pisarki na antysemityzm, który w tamtym czasie był problemem powszechnym w społeczeństwie polskim. Akcja noweli rozgrywa się w XIX-wiecznej Warszawie. Głównym bohaterem opowiadania jest tytułowy Mendel Gdański – stary, ubogi introligator, Żyd polskiego pochodzenia, który od 27 lat mieszka na tej samej ulicy. Wydarzenia opisane w noweli pokazują, z jakimi trudnościami na co dzień zmagał się starzec. Pomimo szerzącego się wokół antysemityzmu i przemocy Mendel Gdański nie zrezygnował ze swojej tożsamości i z uporem bronił własnej godności.

„Enactments of Life”: The Short Stories of Nadine Gordimer

2023-10-11T06:55:02+00:00

„Enactments of Life”: The Short Stories of Nadine Gordimer stanowi pierwsze studium w całości poświęcone opowiadaniom południowoafrykańskiej noblistki Nadine Gordimer, które omawiane są w kontekście jej powieści, esejów, artykułów, wywiadów i materiałów archiwalnych. Opowiadania Gordimer mogą być postrzegane jako tytułowe „odgrywania życia” (enactments of life) ukazujące prawdę zarówno historyczną, jak i osobistą o ludziach żyjących w RPA w czasie apartheidu i późniejszych przemian demokratycznych. Poprzez szczegółową analizę opowiadań noblistki, od jej wczesnych utworów aż po ostatnie, książka ukazuje rozwój polityczny i artystyczny pisarki, której twórczość literacka trwała ponad siedem dekad.

PATRONAT HONOROWY

Pokaż język. Słowem o słowie

2023-09-28T07:22:23+00:00

Tematem 30 krótkich rozdziałów tej książki są wybrane fenomeny słownictwa, prezentowane metaforycznie jako skarby do odkrycia. W sposób prosty, ale również zabawny, z wieloma inspiracjami do własnych odkryć, wyjaśniane są kwestie semantyki, etymologii, gramatyki oraz migracji słów. Autorzy wychodzą od obserwacji dotyczących sposobu porozumiewania się zarówno zwierząt, jak i ludzi, by następnie zainteresować wyjątkowością ludzkich dźwięków. Jak to możliwe, że w języku polskim „tylko” z około 40 głosek może powstać milion wyrazów? Czym w ogóle jest słowo? Jak to się dzieje, że słowa coś oznaczają? W jaki sposób ich znaczenie się zmienia? Czy wszystko się jakoś nazywa? Dlaczego niektóre wyrazy zanikają i jak powstają nowe? Dlaczego niektóre słowa mają więcej znaczeń, a my nie gubimy się w ich gąszczu? Oprócz kwestii polisemii książka porusza również sprawę synonimów, homonimów oraz eponimów. Omawiane są także tematy tabu i ich zastępniki, a więc eufemizmy. Metafory, nazwy miejscowości i nazwiska to kolejne tematy. Rozdziały o anagramach i palindromach zachęcają do zabawy językiem. Wspomniano o zagadnieniach dotyczących gramatyki, wskazując na przykład na znaczną rolę afiksów czy wyrazów funkcyjnych. To książka popularnonaukowa do czytania i przeglądania w domu. Może ona również być uzupełnieniem zajęć o języku i materiałem pomocniczym dla nauczycieli i lektorów. W tym celu zamieszczono indeks niezbędnych pojęć lingwistycznych. Przytoczone przykłady słownictwa po części pochodzą z literatury polskiej, dziecięcej i młodzieżowej. Autorzy chcą w ten sposób zachęcić do jej czytania.

Czytaj po polsku. T. 16: Władysław Stanisław Reymont: „Chłopi". Cz. 1: „Jesień". Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla średnio zaawansowanych (poziom B1 / B2)

2023-09-26T07:56:41+00:00

Powieść Chłopi, za którą Władysław Stanisław Reymont otrzymał Nagrodę Nobla, składa się z czterech części, odpowiadających porom roku w kolejności: jesień, zima, wiosna, lato. Autor uwzględnił wszystkie pory, jednak akcja powieści obejmuje dziesięć, a nie dwanaście, miesięcy. Początkowo wydawana w odcinkach w „Tygodniku Ilustrowanym”, doczekała się także pełnej publikacji książkowej. Była wielokrotnie wznawiana. Miejscem akcji jest wymyślona przez autora wieś Lipce. Utwór ukazuje zainteresowanie Reymonta życiem zbiorowości chłopskiej, a także podporządkowanie się ludności wiejskiej siłom natury. Język utworu, często potoczny, obfituje w elementy dialektalne, niejednokrotnie autor czerpie również z ludowych piosenek i przyśpiewek. Reymont umiejętnie stosuje, niezbyt intensywną, aby nie zniechęcić czytelnika, stylizację gwarową. Pierwszy tom w znacznej mierze przedstawia relację oraz drogę do małżeństwa Macieja Boryny i o wiele od niego młodszej Jagny Dominikówny (Paczesiówny). Powieść zawiera wiele wątków związanych z wiejskimi obrzędami i życiem chłopów. Fragmenty odnoszące się do natury można odczytywać w nowy sposób. Mogą być inspiracją do rozmów o ekologii i zmianach, które zaszły od momentu publikacji utworu do czasów współczesnych.

Inkluzywny narzędziownik stanowisk, funkcji i zawodów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (słownik fleksyjno-słowotwórczy)

2023-09-08T07:59:05+00:00

Inkluzywny narzędziownik stanowisk, funkcji i zawodów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (słownik fleksyjno-słowotwórczy) jest dostępny bezpłatnie na stronach Wydawnictwa UŚ. Publikacja ma pomóc tym, którzy chcą posługiwać się feminatywami i osobatywami (wobec osób niewskazujących na płeć), a nie zawsze wiedzą, które wybrać lub jak je tworzyć, i tym, którzy są takim formom przeciwni, ale może zechcą się z nimi zapoznać.

Dlaczego „narzędziownik”? Bo ma stanowić poręczne narzędzie dla użytkowników polszczyzny.

Recenzentka, prof. M. Gębka-Wolak z UMK napisała: „publikacja ma charakter doradczy, a nie nakazowy. To w gestii użytkowników języka […] leży wybór środków językowych nazywających stanowiska, funkcje i zawody”.

Na pytanie bowiem: „Czy trzeba używać nazw żeńskich, czyli feminatywów?”, autorki i autorzy narzędziownika odpowiadają NIE. Na kolejne: „Czy można używać nazw żeńskich, czyli feminatywów?” – już zdecydowanie TAK. Decyzja w tej sprawie zależy od preferencji osoby pełniącej daną funkcję, zajmującej stanowisko, posiadającej tytuł, stopień, wykonującej jakąś czynność czy zawód oraz preferencji kogoś, kto mówi o takiej osobie. Tylko taka postawa pozwala na poszanowanie różnorodności oraz potrzeby swobodnego i wolnego od nacisku jej wyrażania.

Profesjonalizacja komunikowania w sytuacji kryzysowej. Perspektywa województwa dolnośląskiego w latach 1997–2018

2023-09-07T08:23:44+00:00

Książka została poświęcona mechanizmom, standardom i wzajemnym relacjom pomiędzy administracją publiczną, grupami dyspozycyjnymi i mediami związanymi z procesem komunikowania w sytuacjach kryzysowych oraz próbie oceny stopnia ich profesjonalizmu. Przeprowadzone badania zostały osadzone na gruncie województwa dolnośląskiego w latach 1997-2018. Do realizacji celów opracowania wykorzystano badania ankietowe, wywiady pogłębione oraz metodę desk research. Analizy pozwoliły na kompleksowe scharakteryzowanie procesu komunikowania w sytuacjach kryzysowych oraz przygotowanie rekomendacji, które po zaadaptowaniu mogłyby wpłynąć na zwiększenie efektywności przekazywania informacji.Książka została poświęcona mechanizmom, standardom i wzajemnym relacjom pomiędzy administracją publiczną, grupami dyspozycyjnymi i mediami związanymi z procesem komunikowania w sytuacjach kryzysowych oraz próbie oceny stopnia ich profesjonalizmu. Przeprowadzone badania zostały osadzone na gruncie województwa dolnośląskiego w latach 1997-2018. Do realizacji celów opracowania wykorzystano badania ankietowe, wywiady pogłębione oraz metodę desk research. Analizy pozwoliły na kompleksowe scharakteryzowanie procesu komunikowania w sytuacjach kryzysowych oraz przygotowanie rekomendacji, które po zaadaptowaniu mogłyby wpłynąć na zwiększenie efektywności przekazywania informacji.

Poszukiwacz sensu wśród strzępków historii. Wokół „Z. Po-wieści” Mieczysława Porębskiego

2023-08-29T08:11:26+00:00

Książka jest poświęcona rekonstrukcji i analizie filozofii historii i filozofii kultury, których zarys Mieczysław Porębski zawarł w Z. Po-wieści (1989). Utwór ten bywa klasyfikowany jako postmodernistyczna „powieść profesorska”, tymczasem autorka Poszukiwacza sensu wśród strzępków historii stara się wykazać, że bricolage’owa poetyka to głównie sztafaż, zasłużonemu teoretykowi i historykowi sztuki przyświecała bowiem chęć namysłu nad procesem dziejowym oraz nad znaczeniem kultury europejskiej dla współczesnych. Motywem przewodnim Z. jest wędrówka tytułowego bohatera przez historię i literaturę Starego Kontynentu, rozpatrywana w monografii m.in. w odniesieniu do kompozycji, świata przedstawionego, autotematyzmu, założeń filozoficznych i wymowy ideowej „po-wieści”. Autorka analizuje postać protagonisty, kwestie genologiczne, problematykę historiografii i narracji oraz tekstowego uwikłania podmiotu autorskiego. Rozważa dialektykę między poszukiwaniem uniwersalnych prawd o naturze ludzkiej a imperatywem przekazania prawdy własnego czasu, a ponadto przedstawia futurystyczne prognozy autora Ikonosfery. Na koniec ukazuje perspektywę hermeneutyczną jako najlepszą do interpretowania Z., gdyż ujawnia się ona w działaniach i wypowiedziach samego protagonisty, który poszukuje zasadniczego przesłania tradycji i sensu doświadczenia historycznego.

Edukacja humanistyczna V4 dla klimatu. Rozpoznania – dobre praktyki – rekomendacje

2023-08-25T09:03:38+00:00

Publikacja jest efektem współpracy badaczy oraz nauczycieli z Polski, Czech, Słowacji i Węgier w ramach projektu „Edukacja humanistyczna V4 dla klimatu. Rozpoznania – dobre praktyki – rekomendacje” (VF 22020071), koordynowanego przez Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Publikacja przybliża problematykę zmian klimatycznych oraz ideę przeformułowania zadań współczesnej humanistyki w krajach V4 i na świecie. Artykuły podejmują zagadnienia związane z interdyscyplinarną perspektywą w akademickiej i szkolnej edukacji proekologicznej oraz prezentują szeroką przestrzeń jej realizacji: od teorii ekodydaktyki – uniwersyteckiej i szkolnej, przez badania edukacyjne, koncepcje nauczania, ekotransformacje w edukacji, nowe metodologie, aż po przykłady dobrych praktyk (w postaci scenariuszy lekcji, ekoaktywności czy prezentacji realizowanych projektów). Publikacja jest kierowana do środowisk uniwersyteckich i szkolnych, badaczy, dydaktyków i nauczycieli zainteresowanych interdyscyplinarną humanistyczną edukacją proekologiczną.

Felix i Felka

2023-08-23T07:45:22+00:00

W powieści biograficznej Felix i Felka Hans Joachim Schädlich, współczesny pisarz niemiecki, oddaje hołd małżeństwu artystów – Felixowi Nussbaumowi i Felce Płatek. Powieść, napisana w prosty, oszczędny w słowach sposób, stanowi rekonstrukcję ich ostatnich lat życia, przypadających na okres Trzeciej Rzeszy. Ze względu na swoje żydowskie pochodzenie zmuszeni zostali do tułaczki po różnych krajach Europy (po Włoszech, Francji i Belgii), na koniec ukrywali się w brukselskim mieszkaniu. Etapy życia malarza i jego żony przeplatają się z powstającymi podczas emigracji obrazami, które odzwierciedlają poczucie egzystencjalnej pustki i lęków o przetrwanie. Powieść kończy deportacja bohaterów do obozu KL Auschwitz w lipcu 1944 roku.

Polski film i fotografia nowego wieku na tle kultury wizualnej. Widma, antropocienie, sztandary

2023-07-05T07:17:51+00:00

Książka jest wynikiem pracy badawczej nad polskim filmem i fotografią pierwszego dwudziestolecia XXI wieku. Kategorie filmu i fotografii zostały tu potraktowane szeroko, ze względu na kulturoznawczą perspektywę rozważań autorka łączy ze sobą w analizach i interpretacjach porównawczych filmy fabularne i dokumentalne, krótko-, średnio- i długometrażowe oraz fotografie o charakterze reportażowym i inscenizowanym. Trzy główne kategorie obrazów, wokół których budowane są szkice interpretacyjne, to widma, antropocienie oraz sztandary.

Kompetencje pracowników uczelni badawczych w Polsce

2023-08-04T08:06:46+00:00

W książce omówiono kompetencje niezbędne do skutecznej pracy kadry badawczej oraz kadry wsparcia wraz z oceną poziomu ich rozwoju. W Europie i na świecie powoli, ale systematycznie rośnie liczba uczelni doceniających kwestię zarządzania potencjałem pracowników uczelni z wykorzystaniem koncepcji kompetencji, jednak ciągle jest to dla wielu uczelni dość nowatorskie podejście. Przedstawione w niniejszej publikacji wyniki badań potwierdzają złożoność omawianych zagadnień. W sposób szczególny dotyczy to poszukiwań zależności między kompetencjami a efektywnością na poziomie poszczególnych pracowników, zespołów badawczych (wraz ze wspierającymi ich pracownikami) jak i całych uczelni. Warto zacząć od stwierdzenia, że kompetencje społeczne stanowią znaczący komponent w zbiorze kompetencji zawodowych – zarówno kadry badawczej jak i kadry wsparcia. Można zaobserwować dość wyraźne zróżnicowanie ocen, a także występowanie różnicy między oczekiwaniami a oceną (czyli tzw. „luka kompetencyjna”).

Ważne są także wnioski dotyczące nie tylko poziomu oczekiwań i ocen poszczególnych kompetencji, lecz także ich związku z efektywnością. Okazuje się na przykład, że w przypadku stanowiska asystenta największe znaczenie przy osiąganiu wysokiej efektywności miały takie kompetencje, jak myślenie analityczne, sumienności i współpraca. natomiast w przypadku adiunkta kluczowe znaczenie miały ponadprzeciętne kompetencje w zakresie dążenia do rezultatów i organizacji pracy własnej. Naszym zdaniem potwierdza to tezę, że rozwój pracowników naukowych jest wielowątkowym procesem, w którym różne kompetencje odgrywają kluczową rolę na różnych etapach tego procesu. Nie wystarczy być wyłącznie „silnym merytorycznie”, aby osiągnąć sukces. To ważne przesłanie szczególnie dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją karierę naukową.

Warto na koniec podkreślić, że kompetencje grup pracowniczych (kadry badawczy oraz kadry wsparcia) nie mogą być rozwijane osobno, ale zawsze w ścisłym połączeniu ze sobą. Nie wystarczy mieć doskonałych naukowców, aby budować silną naukowo uczelnię. Równie ważne jest wzmacnianie potencjału zespołów wsparcia i w tym zakresie – jak się wydaje – polskie uczelnie mają sporo do zrobienia.

Autorzy to zespół interdyscyplinarny reprezentujący psychologie, nauki o zarządzaniu i jakości i prawo. Autorzy są przedstawicielami zarówno kadry badawczej uczelni wyższych jak i grupy pracowników wsparcia badań. Reprezentują różne poziomy zatrudnienia – od stanowisk profesorskich do doktorantów, od kierowników jednostek do pracowników szeregowych.

En busca de la imaginería y la atmósfera de la obra original en la traducción

2023-05-24T08:08:57+00:00

Autorka proponuje analizę tak nieuchwytnej wydawałoby się rzeczy jak opis atmosfery tekstu źródłowego w tekście docelowym. Zadanie to prowadziło stosunkowo niedawno do formułowania zdawkowych i subiektywnych uwag, które z naukowością nic, albo niewiele miały wspólnego, bowiem nie istniały wyspecjalizowane środki językowe do tworzenia i odtwarzania autorskich wyobrażeń, które tworzą literacki klimat. Jednak tej publikacji udało się uniknąć tego niebezpieczeństwa dzięki propozycjom kognitywistów. Punktem wyjścia jest przekonanie, że pisarze - mając do dyspozycji jedynie znaki językowe - tworzą obrazy utrwalane przed oczami czytelników. Narzędzia badawcze służące do analizy dzieła literackiego i jego przekładu zostały przedstawione w części pierwszej. Natomiast część II to aplikacja owych „narzędzi” do przekładów dokonanych przez doświadczonych tłumaczy [na język angielski, francuski, polski i rosyjski] i krytyczny komentarz rezultatu ich pracy.

„Rzecznik historii rewolucyjnej”. Henryka Rechowicza (1929–2004) życie publiczne i naukowe

2023-07-10T11:18:51+00:00

Książka jest jednym z ogniw dociekań nad uprawianiem badań historycznych w okresie Polski „ludowej” oraz karierami reprezentantów środowiska naukowego i stanowi rodzaj case study funkcjonowania środowiska zwolenników i realizatorów „nauki dworskiej”. Odtworzono w niej przebieg kariery Henryka Rechowicza (urodzonego w Zagłębiu Dąbrowskim historyka i działacza PZPR): uwypuklony został najpierw błyskotliwy awans (m.in. objęcie eksponowanych stanowisk w środowisku naukowym województwa katowickiego), potem degradacja wynikająca z przynależności do grupy skupionej wokół „ekipy Gierka”, a następnie powrót do pracy naukowej i akademickiej, dokonany w rzeczywistości schyłku PRL i początku III RP.

Od wzniosłości do dowolności. Malarstwo w czasie tragicznym

2023-07-05T10:19:37+00:00

Pisana na przełomie 2021/2022 monografia Od wzniosłości do dowolności. Malarstwo w czasie tragicznym stanowi podsumowanie licznych refleksji oraz komentarzy zawartych w dwóch poprzednich książkach: Pamięć czasu – malarstwo w czasie bankructwa duchowego oraz Malarstwo jako egzystencja – tożsamość osobista a postawa twórcza. Nowa publikacja, pisana w kontekście trwającej pandemii COVID-19 a przede wszystkim barbarzyńskiej wojny na terenie Ukrainy, podejmuje podstawowe wyzwanie czasu obecnego, dotyczące fundamentów załamania kondycji duchowej człowieka przełomu XX i XXI wieku. Porażający zanik treści moralnych i etycznych doby obecnej skutkuje wyjątkowo odrażającą manifestacją licznych postaw, gdzie pogoń za dobrami materialnymi skutecznie niweluje z naszego życia wszystko to, co związane jest z pogłębioną refleksją na temat sensu człowieczej egzystencji, jej uniwersalnych wartości, rygorów, zasad bez których nasze życie bezpowrotnie traci ludzki wymiar, zamieniając się w nieprzyjazną przestrzeń licznych zagrożeń, lęków, frustracji, traumatycznych doznań i przeżyć. Wszystko to powoduje narastającą lawinę przygnębiających dowolności oraz dążenia do tzw. wolności od wszystkiego co pogłębia jedynie odczucie aktualnego chaosu i entropii w relacjach międzyludzkich, gdzie możliwość skomunikowania się z drugim człowiekiem staje się zasadniczym problemem.

Transgresje fotografii w przestrzeniach kultury

2023-07-24T10:10:52+00:00

W książce podjęto próbę odpowiedzi na pytania dotyczące przemian pejzażu współczesnej kultury wizualnej – tego, jak techniki i technologie informatyczne, nowe media cyfrowe wpływają na formę i funkcje obrazów technicznych – a w szczególności na medium fotografii, status autora i stosowane strategie artystyczne.

Celem autora niniejszej pozycji jest przybliżenie problematyki dotyczącej ewolucji formy i treści obrazu technicznego, z założeniem, iż technologie cyfrowe wywołują rewolucyjne transformacje w przestrzeni mediów obrazowania optyczno-mechanicznego, w sposobie percepcji świata oraz w sposobie uczestnictwa we współczesnej kulturze wizualnej.

Polskie i czeskie napisy publiczne. Stylistyka i pragmatyka

2023-07-05T09:59:23+00:00

Tematem monografii są polskie i czeskie napisy publiczne ujęte jako zjawisko komunikacyjne i tekstowe powiązane z miejscem funkcjonowania, relacjami nadawczo-odbiorczymi i pełnionymi funkcjami. Autor koncentruje się na zagadnieniach statusu napisów publicznych oraz ich wyznaczników stylistycznych i komunikacyjnych. Zwraca uwagę na pokrewieństwo napisów publicznych zarówno z tekstami administracyjnymi, jak i z tekstami potocznymi, ze względu na różny stopień świadomości stylistycznej ich autorów. Publikacja adresowana jest głównie do lingwistów zainteresowanych zagadnieniami komunikacyjnymi i tekstologicznymi we współczesnym języku polskim i czeskim.

Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego

2023-07-04T11:32:21+00:00

Interpretatorzy prawa zakładają m.in., że prawodawca konsekwentnie stosuje pojęcia na przestrzeni całego aktu prawnego (zakaz wykładni synonimicznej/homonimicznej) czy że nie wprowadza do tekstu żadnych zbędnych fragmentów (zakaz wykładni per non est). Czy tego rodzaju założenia interpretatorów trafnie odzwierciedlają sposób pracy prawodawcy? I czy osoby obsługujące proces legislacyjny uwzględniają w swojej pracy narzędzia, za pomocą których prawo to następnie będzie odczytywane? Aby odnaleźć odpowiedź na to pytanie, autor przeprowadził analizę obowiązującego prawodawstwa i podjął badania o charakterze socjologicznoprawnym, z wykorzystaniem metod analizy tekstu, obserwacji uczestniczącej oraz wywiadów pogłębionych z legislatorami pracującymi w Biurze Legislacyjnym Kancelarii Sejmu RP. Wyniki badań oraz płynące z nich wnioski zaprezentował w monografii Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego.

Znaczenie mediów społecznościowych dla samooceny i zachowań związanych z wyglądem ciała młodych dorosłych. Perspektywa społeczno-pedagogiczna

2023-06-26T10:31:52+00:00

Celem opracowania jest diagnoza znaczenia mediów społecznościowych dla samooceny, sposobów internetowej autoprezentacji oraz zachowań związanych z wyglądem ciała młodych dorosłych. W monografii zaprezentowano wyniki badań własnych potwierdzających m.in., że dla ok. 30-40% młodych dorosłych media społecznościowe stanowią przestrzeń, która w istotny sposób wpływa na postawy względem własnego ciała. Są one bowiem miejscem kreowania własnego wizerunku, źródłem motywacji do podejmowania zachowań ukierunkowanych na poprawę wyglądu ciała i dbania o jego prezencję, ale także przestrzenią społecznych porównań odnoszących się do wyglądu własnego ciała. W konkluzji Autorka podkreśla znaczenie kształtowania silnego „Ja cielesnego” oraz wewnętrznego umiejscowienia kontroli, potrzebę profilaktyki zaburzeń związanych z zaburzeniami wizerunku ciała, interwencji psychoedukacyjnych oraz roli edukacji zdrowotnej w kontekście podjętej w opracowaniu problematyki badawczej.

Myśleć Kafką. Teksty i konteksty

2023-06-26T11:06:22+00:00

Kafki i jego dzieła nie da się interpretować w jednoznaczny sposób, nie da się jego tekstów przyporządkować do któregokolwiek z nurtów literatury (czy szerzej – sztuki) nowoczesnej. Taka jednoznaczna interpretacja oraz ścisłe przyporządkowanie byłyby unieruchomieniem potencji i dynamiki ciągle w tym dziele tkwiących. Stałby się Kafka wtedy jeszcze jednym zasuszonym motylem na szpilce w szklanej gablocie kolekcjonera motylich trupów. Zafascynowanego, to prawda, światem natury i biegającego po łąkach z siatką… Tego chcieliśmy w szkicach zebranych w niniejszej książce uniknąć. Czy się udało? Esej jest przybliżaniem się, „krążeniem wokół”, jest świadectwem podejmowania prób przybliżania się, także prób oswajania. Ruch myśli odbywa się tu zasadniczo w ramach dwóch odrębnych obiegów intelektualnych. Tom stanowi bowiem całość dwudzielną – łączącą szczegółowy ogląd wybranych utworów Franza Kafki (ujęcie interpretacyjne) z szerokim przeglądem tematów kontekstowych (doświadczenie somatyczne, pacyfizm i stosunek do wojny, transformacje, przepływy-wpływy, metamorfozy, aporie, paradoksy współczesnej wiedzy itd.).

Kultura szkoły w narracjach dzieci z układu ryzyka (ujęcie interdyscyplinarne)

2023-06-23T08:01:21+00:00

Przedmiotem rozważań w monografii uczyniłam obraz szkoły, reprezentowany w narracjach dzieci z układu ryzyka (10–14 lat), zamieszkujących jedno z miast Górnego Śląska. „Kulturowa optyka” postrzegania szkoły przez dzieci z układu ryzyka, które są niejako ambasadorami jej potencjałów i ograniczeń, pozwala na eksplorowanie nowych perspektyw badawczych, w tym podjęcie pracy w kierunku poszukiwania/odkrywania założeń oraz norm współtworzenia pozytywnej kultury szkoły z uwzględnieniem „kompromisu” pomiędzy jakością pracy dydaktycznej szkoły a poczuciem dobrostanu uczniów, nauczycieli, rodziców. Inspirację do rozważań teoretycznych stanowi koncepcja psychokulturowego podejścia do edukacji Jerome’a S. Brunera.

Wykładnia autentyczna w świetle nauki o wykładni prawa

2023-06-13T10:39:18+00:00

Termin „wykładnia autentyczna” rozumiany zazwyczaj jako wykładnia o mocy powszechnie wiążącej dokonywana przez organ, który dany przepis ustanowił. Z reguły wskazuje się, że ma ona niewielki wpływ na praktykę prawniczą. Zdaniem autorów w praktyce wykładnia autentyczna ma o wiele większe znaczenie niż to, które jest z nią zazwyczaj wiązane. Zwracają oni uwagę na to, że pojęcie wykładni autentycznej charakteryzuje się wysokim stopniem wieloznaczności. W kategoriach wykładni autentycznej są charakteryzowane różne konstrukty prawne. Monografia ma na celu uporządkowanie wypowiedzi odnoszących się do problematyki wykładni autentycznej. Dokonane ustalenia zostają odniesione do praktyki prawniczej. Waga poruszonych problemów pozwala na sformułowanie wniosku ogólnego, że zagadnienia podjęte w monografii można zaliczyć do problematyki węzłowej dla nauki o wykładni prawa.

Cień dotyka mnie. Wiersze i proza

2024-05-08T10:20:28+00:00

Krystiana Robb-Narbutt należy do najbardziej inspirujących i zarazem najsłabiej znanych artystek oraz poetek polsko-żydowskich XX i XXI wieku. Tworzyła grafiki, instalacje i obiekty, a także miniaturowe prozy i wiersze. Wystawiała je m.in. w Kordegardzie i Zachęcie. W marcu 1968 roku za udział w protestach i roznoszenie ulotek skazano ją na więzienie. Materią jej twórczości były biografia i wyobraźnia. Książka zawiera wszystkie odczytane z rękopisów wiersze i prozy Robb-Narbutt oraz ich krytyczne omówienie. Uzupełniają je głosy krytyków literatury, sztuki oraz przyjaciół artystki.

PATRONAT HONOROWY

MUZEUM LITERATURY

POLIN Muzeum Historii Żydów Polskich

ŻYDOWSKI INSTYTUT HISTORYCZNY

PATRONAT MEDIALNY

PRÓBY

TEKSTUALIA

Czas Kultury

Metafizyka dla neurotyka. Czym jest i czym mógłby być coaching filozoficzny?

2023-05-31T09:10:45+00:00

Książka dotyczy założeń, praktyki i wyzwań stojących przed nową dziedziną jaką jest coaching filozoficzny. Autor proponuje w niej między innymi definicję coachingu filozoficznego, jako coachingu zaangażowanego etycznie i metafizycznie, co odróżnia go od wszystkich innych odmian coachingu. Od filozofii, zwłaszcza żywej, takiej, jaką uprawiano w greckim i rzymskim antyku oraz – w tym samym czasie – w Indiach i Chinach, przejął odwagę pytania o rzeczy fundamentalne: sens życia, ludzką skończoność, nasze miejsce w Kosmosie, źródła dobrego życia.

„A źródło wciąż bije...”. NSZZ „Solidarność” w Uniwersytecie Śląskim w latach 1980–2020

2023-04-18T08:38:01+00:00

Publikacja „A źródło wciąż bije…”. NSZZ Solidarność w Uniwersytecie Śląskim w latach 1980–2020 przedstawia dzieje NSZZ „Solidarność” w uczelni, okoliczności tworzenia struktur Związku, konkretne działania podejmowane na rzecz demokratyzacji kraju i środowiska akademickiego. Ukazano w niej także mechanizmy represji stosowane wobec związkowców w okresie stanu wojennego, zwłaszcza liczne internowania. Podstawą analiz były materiały prywatne (głównie korespondencja) i dokumenty zachowane w Komisji Zakładowej, a także przekazy prasowe (w tym wywiady) i opracowania dotyczące dziejów Uniwersytetu Śląskiego. Genezę NSZZ „Solidarność” w Uniwersytecie Śląskim przedstawiono w kontekście wydarzeń krajowych. Ponadto opisano aktualną organizację Związku i jego funkcjonowanie w latach 1989–2020.

Foundations of Animal Law. Concepts ‒ Principles ‒ Dilemmas

2023-05-18T06:40:37+00:00

Foundations of Animal Law. Concepts-Principles-Dilemmas stanowi anglojęzyczną i skierowaną do audytorium międzynarodowego wersję książki wydanej w 2022 r. pod tytułem Prawo ochrony zwierząt. Pojęcia, zasady, dylematy. Omawia ona filozoficzne, etyczne i dogmatyczno-komparatystyczne aspekty nowopowstającej dziedziny regulacji prawnej – prawa ochrony zwierząt. Identyfikuje kluczowe wartości, pojęcia i instytucje składające się na współczesny model prawnej ochrony zwierząt. Dokonuje tego w oparciu o analizę prawodawstwa polskiego i zagranicznego, w szczególności prawa Unii Europejskiej. Sprawia to, że zawarte w książce ujęcie ma charakter unikalny, a jej wartość dalece wykracza poza dominujące w literaturze przedmiotu argumentacje zmierzające do wykazania istnienia racji etycznych za gruntownymi zmianami prawnej sytuacji zwierząt.

Nauczyciele - nauczycielom. Przestrzenie edukacji

2024-04-30T09:00:02+00:00

Autorzy tekstów zamieszczonych w monografii Nauczyciele – nauczycielom. Przestrzenie edukacji podejmują różne wątki w ramie pojęciowej wyznaczanej kategorią szeroko pojętej edukacji. Przyglądają się edukacji, szkole i nauczaniu z różnych perspektyw, przyjmując spojrzenie w skali makro lub mikro. Treść książki ukazuje wielowymiarową specyfikę współczesnej szkoły, przywództwa edukacyjnego i różnych aspektów nauczania. Ten przekaz, skierowany do środowiska akademickiego i studentów, ale też dyrektorów szkół, nauczycieli, uczniów i osób związanych z szeroko rozumianą edukacją, obejmuje wskazania dotyczące większej troski o współczesny wymiar edukacji. W zbiorze znajdują się artykuły poświęcone współczesnej szkole i edukacji, a także teksty koncentrujące się na poszczególnych zagadnieniach związanych z nauczaniem przedmiotowym, takich jak neuronauki w edukacji, sztuczna inteligencja, nauczanie matematyczne.

Publikacja finansowana w ramach projektu pozakonkursowego „Śląska Szkoła Ćwiczeń” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (POWER) nr POWR.02.10.00‑IP.02‑00‑003/19

Bez-silna edukacja. O kształceniu kruchego

2024-04-29T10:00:55+00:00

Opowiadam się w tej książce za ideą kształcenia, które służy efektom przebudzenia – nie czyni z nas zakładników tu i teraz, nie wzmacnia baniek doraźnych zbiorowych wyobrażeń, lecz pomaga żyć z otwartymi oczyma i radzić sobie – na ile się da – z naszą wybrakowaną, zwichniętą kondycją oraz ze społecznymi fantazmatami. Edukacja – jeśli ma wspierać człowieka w rozeznawaniu się w egzystencji – nie może lekceważyć ludzkiej kruchości.

Patronat honorowy

INSTYTUT BADAŃ EDUKACYJNYCH

Patronat medialny

artPAPIER

A jeśli nie trzeba się uczyć...

2024-02-21T13:05:09+00:00

To esej kulturowy o podróży, jaką jest kształcenie (się) i o tym, jak bardzo o tym zapomnieliśmy.

Ta erudycyjna, meandryczna opowieść o kształceniu (się) będącym od-uczaniem (się), choćby nawyku szkolenia zarówno czyichś, jak i własnych przeświadczeń o świecie, powierza ów proces losowi i indywidualnej ciekawości poznawczej, pielęgnuje afirmację lektury i wielorakich relacji z życiem, skłania do twórczych zwątpień i ćwiczenia się w niezawisłości wobec rządów instytucji. Tadeusz Sławek pisze przy tym tak, że nienarzucająca się maestria jego stylu myślenia, nicująca fałszywy konstrukt mistrza, by odzyskać ideę mistrzostwa, staje się również polem od-uczania się siebie samego.

dr hab. Anita Jarzyna, prof. UŁ

PATRONAT HONOROWY

Honorowy patronat Marszałka Województwa Śląskiego Jakuba Chełstowskiego

POLITYKA

Instytut Badań Edukacyjnych

PATRONAT MEDIALNY

artPAPIER

Ostatnie fastrygi. Irit Amiel w rozmowie z Agnieszką Piśkiewicz-Bornstein

2024-05-09T08:08:59+00:00

Spisane z rozmów z Irit Amiel, autorką słynnych Osmalonych, Ostatnie fastrygi są, w pewnym sensie, jej testamentem, ostatnim, choć nie ostatecznym, literackim słowem. W przeczuciu, że pisze po raz ostatni, pisarka opowiada swojej sekretarce Agnieszce Piśkiewicz-Bornstein raz jeszcze własną biografię i odpowiada na szereg niezadawanych dotąd, niekiedy dość niewygodnych pytań, ale tym razem daje się prowadzić także w różne małe uliczki – wyjawia szczegóły dotyczące Częstochowy, getta, pierwszych lat życia w Izraelu, wychowywania dzieci. Rozprawia się również z literaturą Zagłady, relacjami z Polską i Bogiem. Jest w swoich sądach tak silna i przekonująca, jak w uczuciach. Po raz pierwszy też dopuszcza drugą osobę tak blisko siebie, dlatego Ostatnie fastrygi to także mistrzostwo intymnej rozmowy. Rozmowa rzeka, ale bardzo meandrująca i ciepła.

Książkę uzupełniają liczne kolorowe zdjęcia z albumu rodzinnego, przypisy oraz posłowie.

PATRONAT HONOROWY

Teatr am w Częstochowie

ReBorn Roots

Instytut Polski w Tel Awiwie

GALICJA ŻYDOWSKIE MUZEUM

POLIN Muzeum Historii Żydów Polskich

PATRONAT MEDIALNY

MIASTECZKO PISMO KULTURALNE

artPAPIER

Problem psychologii w filozofii pokantowskiej

2020-07-19T21:34:30+00:00

"Książka skupia się na próbach interpretacji filozofii Kanta w świetle psychologii. Najbardziej trafnie bowiem dwa najważniejsze kierunki interpretacji Kanta ujmuje w formie wątpliwości Leonard Nelson, który na początku wieku dwudziestego stwierdza: „W filozofii czasów nowożytnych mówiło się o »problemie Kant – Fries«. Nawiązywało się przy tym do rozważanego przez Kunona Fischera w jego mowie prorektorskiej pytania, »czy krytyka rozumu powinna być metafizyczna, czy też antropologiczna«, pytania, które jest równoznaczne z tym, czy prawdziwego dalszego rozwoju ugruntowanej przez Kanta filozofii krytycznej należy poszukiwać w dorobku niemieckich filozofów identyczności, czy też u Friesa”. Chodzi zatem w rozprawie o tych filozofów, którzy nawiązują do Friesa. Jeżeli jednak występują w niej niedociągnięcia, stanowi to jedynie o winie autora." (fragment Wstępu)

Czuła pedagogia. Edukacyjny walor dzieł i działań księżnej Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej

2020-07-24T11:44:03+00:00

W opracowaniu, którego cel skupia się na interpretacji dzieł i działań księżnej Izabeli Doroty z Flemmingów Czartoryskiej (1746-1835), a dokonywanej z perspektywy pedagogicznej, zbiegły się rozmaite tropy analiz obejmujące pola jej działalności politycznej, społecznej, wychowawczej i pomocowej, ale również towarzysko – artystycznej czy nawet ekologicznej. Postępując tymi tropami nietrudno było w działaniach księżnej rozpoznać wczesne formy praktyki animacyjnej w jej społecznym i kulturalnym wymiarze; wyprzedzające amerykańskie koncepcje interpretacji dziedzictwa propozycje edukowania w muzeum i poprzez muzeum; a nawet prekursorskie formy pracy społecznej i oświatowej. W sposób oczywisty te działania księżnej nie zrodziły się w społecznej i kulturowej próżni. Inspirowały je myśli i działalność osób towarzyszących jej na różnych etapach życia, wspierały nurty filozoficzne i trendy umysłowe przełomu oświeceniowo - romantycznego, wzbogacały dzieła i koncepcje stanowiące podstawę jej praktyki samokształceniowej. Efekty pracy potwierdzały się zaś w postawach wychowanków i znaczących osiągnięcia członków socjety, która wokół Czartoryskiej się koncentrowała. Szczególnym przejawem tych działań były dzieła promujące humanizm w swoistej puławskiej odmianie znanej pod pojęciem „człekolubności”.

Zasięg wpływów i inspiracji pobudzających podjęte w pracy analizy, włączając nieoczywiste ale celowe przywołanie współczesnych koncepcji partycypacji społecznej, mediacji kulturalnej, interpretacji dziedzictwa, które związały doświadczenia historyczne ze współczesnymi dyskursami poświęconymi edukacji kulturalnej, jest zatem bardzo szeroki. Rozległość tych odniesień i ilość przywołanych faktów oświetlających analizowane działania Czartoryskiej wydaje się czasem przytłaczać główny nurt analiz. Porządkuje go jednak wyraźny kierunek poszukiwań. Wszystkie one, bez względu na odległość od głównego wątku, koncentrują się nieodmiennie na osobie, która z działań podejmowanych „z miłości ludzkiego plemienia” uczyniła sens życia. I jest to konkluzja, która nie straciła do dziś na aktualności.

W treści pracy inspiracji mogą poszukiwać pedagodzy zajmujący się zagadnieniami edukacji kulturalnej, pedagogiki społecznej i pracy oświatowej a analizujący formujące ich kształt teorie, starający się ustalić historyczne etapy ich rozwoju lub praktyczne formy ich realizacji. Podobne inspiracje odnajdą też teoretycy i praktycy animacji, których zajmuje swoiście polska perspektywa kształtowania się tego kierunku i metody pracy społeczno – kulturalnej, a także kulturoznawcy podejmujący zagadnienia teorii i praktyki partycypacji w kulturze oraz poszukujący historycznych odniesień dla koncepcji mediacji kulturalnej. Osobną grupą odbiorców mogą stać się muzealni edukatorzy wykorzystujący w praktyce metody interpretacji dziedzictwa lub poszukujący historycznych zaczątków form tej praktycznej działalności muzeów.

Idea w służbie propagandy. Komitet Słowiański w Polsce 1945–1953 na tle ruchu nowosłowiańskiego

2020-07-24T11:20:21+00:00

Praca jest próbą wieloaspektowego spojrzenia na historię powstania i działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce, który w latach 40. XX wieku był jednym z głównych podmiotów odpowiedzialnych za umacnianie przyjaźni polsko-radzieckiej oraz upowszechnianie wiedzy o Związku Radzieckim wśród szerokich kręgów społeczeństwa. Odbywało się to pod hasłem propagowania ideologii słowiańskiej, odrodzonej w czasie wojny pod auspicjami ZSRR.

Książka wpisuje się w nurt badań nad dziejami politycznymi początków Polski Ludowej. Składa się z pięciu rozdziałów w układzie chronologiczno-problemowym. Pierwsza część dotyczy narodzin tzw. ruchu nowosłowiańskiego, stanowiąc jednocześnie tło dla dalszych rozważań. Poruszono w niej zagadnienia związane z genezą i pierwszymi latami działalności Komitetu Wszechsłowiańskiego w Moskwie, rozwojem jego agend w krajach Europy środkowo-wschodniej oraz jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach ruchu – Kongresem Słowiańskim w Belgradzie, który stał się przyczynkiem dla powstania Komitetu Ogólnosłowiańskiego. Poruszone tu zagadnienia stanowiły punkt zwrotny w historii idei słowiańskiej, kreowanej tym razem z ramienia Związku Radzieckiego, który widział w niej doskonały instrument oddziaływania w imię własnych, pragmatycznych interesów politycznych. Drugi z rozdziałów wiąże się już bezpośrednio z zagadnieniem tytułowym, odnosząc się do początków Komitetu Słowiańskiego w Polsce. Analizie poddane zostały tu założenia programowe instytucji, jak i jej organizacja na szczeblu centralnym oraz terenowym. W dalszej części publikacji przedstawiono politykę kulturalną oraz inne aspekty życia społecznego, definiowane w pryzmacie kryteriów ideologicznych, które stymulowały zakres, jak i charakter prac słowiańskiej agendy w Polsce. Omówiona została działalność naukowa, oświatowa i wydawnicza Komitetu, angażująca świat polskich uczonych, niestety nazbyt często działających w pręgierzu doktryny, hamującej wiele ciekawych i wartościowych pomysłów. Ostatnie dwa rozdziały przeniosą czytelnika na arenę międzynarodowych obszarów działalności Komitetu. Do najistotniejszych z poruszanych w tym miejscu zagadnień należeć będzie bez wątpienia problematyka łużycka – jedno z ważnych zagadnień geopolitycznego aspektu ideologii słowiańskiej, która wraz z umacnianiem się systemu komunistycznego w krajach satelickich ZSRR, została zepchnięta do lamusa, jako element zagrażający interesom tego państwa w etnicznie niesłowiańskich państwach systemu. Nie mniej istotną kwestią będzie też konflikt radziecko-jugosłowiański, bezpośrednio wpływający na zanegowanie przez Związek Radziecki dalszego funkcjonowania ruchu nowosłowiańskiego. Jego negatywny skutek implikujący zakończenie działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce, będzie też epilogiem narracji piątego rozdziału.

Rozumienie systemu w filozofii pokantowskiej

2020-07-22T09:12:32+00:00

Książka stanowi przyczynek do dyskusji na temat rozumienia systemu w filozofii pokantowskiej. Cezura uzasadniona jest faktem, że właściwie dopiero w filozofii immanuela Kanta system stał się problemem. Widać to wyraźnie w doktrynach reprezentantów idealizmu niemieckiego, którzy – zwłaszcza Johann Gottlieb Fichte – są gorącymi zwolennikami przekształcenia Kantowskiej krytyki w system. Nie można jednak przedstawić całej dyskusji koncentrującej się wokół tego tematu, a zatem książka wiąże się jednocześnie z wyborem prezentowanych stanowisk. Środek ciężkości sporu został przesunięty na neokantyzm, dla którego problem systemu staje się niezwykle ważny i w ramach którego pojawia się rozróżnienie między systemem zamkniętym a systemem otwartym.