„A źródło wciąż bije...”. NSZZ „Solidarność” w Uniwersytecie Śląskim w latach 1980–2020
- 01.04.2023 - (4)
- 01.04.2023 - (1)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Szczegóły dotyczące monografii
Streszczenie
Publikacja „A źródło wciąż bije…”. NSZZ Solidarność w Uniwersytecie Śląskim w latach 1980–2020 przedstawia dzieje NSZZ „Solidarność” w uczelni, okoliczności tworzenia struktur Związku, konkretne działania podejmowane na rzecz demokratyzacji kraju i środowiska akademickiego. Ukazano w niej także mechanizmy represji stosowane wobec związkowców w okresie stanu wojennego, zwłaszcza liczne internowania. Podstawą analiz były materiały prywatne (głównie korespondencja) i dokumenty zachowane w Komisji Zakładowej, a także przekazy prasowe (w tym wywiady) i opracowania dotyczące dziejów Uniwersytetu Śląskiego. Genezę NSZZ „Solidarność” w Uniwersytecie Śląskim przedstawiono w kontekście wydarzeń krajowych. Ponadto opisano aktualną organizację Związku i jego funkcjonowanie w latach 1989–2020.
Bibliografia
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Archidiecezji Katowickiej
List bp. Herberta Bednorza do Prezesa Rady Ministrów gen. W. Jaruzelskiego z 24 lutego 1984 r., Rozmowy z władzami, t. 2 (1971–1985), sygn. VAX.
List Tadeusza Mazowieckiego z 13 stycznia 1984 r. do społeczności akademickiej, Duszpasterstwo Akademickie, t. 4, s. 24.
Archiwum Uniwersytetu Śląskiego
Akta osobowe August Chełkowski, sygn. 71 / 99.
Kronika kadencji I. Bajerowej jako prorektora ds. nauczania i studentów (1 IX 1981–15 I 1982), sygn. 501 / II / 1.
Pisma rektora A. Chełkowskiego z 18 XI 1981, sygn. 650 / 5, k. 256.
Protokół Komisji Elektorów, powołanej 23 maja 1981 r. przez Kolegium Elektorów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, sygn. 650 / 5, k. 163–164.
Instytut Pamięci Narodowej
Notatka służbowa starszego inspektora Sekcji VIII Wydziału IV SB w Katowicach, z 23 marca 1983 r., sygn. Ka 036 / 2415, t. 1, k. 98.
Zbiory Ewy Żurawskiej
List Ireny Bajerowej do Ewy Żurawskiej, Kraków, 7 sierpnia 2005 r.
List Ireny Bajerowej do Ewy Żurawskiej, Kraków, 15 stycznia 2006 r.
List Ireny Bajerowej do Ewy Żurawskiej, Kraków, 18 stycznia 2009 r.
List Leonarda Neugera do Ewy Żurawskiej, Sztokholm, 29 października 2010 r.
List Leonarda Neugera do Ewy Żurawskiej, Sztokholm, 30 października 2010 r.
List Leonarda Neugera do Ewy Żurawskiej, Sztokholm, 1 listopada 2010 r.
List Leonarda Neugera do Ewy Żurawskiej, Sztokholm, 1 grudnia 2010 r.
Zbiory Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego (materiały oryginalne i kopie)
Apel Jana Jelonka do Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Śląskiego z 23 lutego 1989 r.
Apel uczestników uroczystej sesji w XV rocznicę tragicznej śmierci Profesora Waleriana Pańki, Katowice, 11 grudnia 2006 r.
Decyzja o internowaniu Andrzeja Drogonia.
Decyzja o internowaniu Juliusza Bojanowskiego.
Decyzja wypowiedzenia stosunku pracy Mirosławie Błaszczak z 18 czerwca 1982 r.
Dekret powołania Biskupiego Komitetu Pomocy Uwięzionym i Internowanym z 17 marca 1982 r.
Dyplom uznania dla Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego.
Glosa do postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z 24 października 1980 r. w sprawie rejestracji Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych „Solidarność”.
Informacja dot.[ycząca] stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego w woj.[ewództwie] katowickim z 15 maja 1982 r.
Informacja o manifestacji przed gmachem rektoratu Uniwersytetu Śląskiego, 13 maja 1982 r.
Informacja o wystawie „Solidarność. Dokumenty z lat 1956–1981”.
Instrukcja internowania.
Kartka okolicznościowa z wyrazami wdzięczności internowanych za pomoc.
Kartka z przesłaniem ks. Jerzego Popiełuszki.
Kartki okolicznościowe z okresu stanu wojennego.
Komunikat Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uuniwersytetu Śląskiego z 28 listopada 1981 r.
Komunikat o spotkaniu przedstawicieli MKR KZ Jastrzębie i ZR MKZ Katowice.
Komunikat o spotkaniu przedstawicieli MKR KZ Jastrzębie-Zdrój i ZR MKZ Katowice z udziałem mediatorów z Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego Jana Jelonka i Adama Kasprzyka.
Komunikat o spotkaniu przedstawicieli Tymczasowego Uczelnianego Komitetu Koordynacyjnego NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego z władzami uczelni.
Komunikat Tymczasowego Uczelnianego Komitetu Koordynacyjnego Kół Założycielskich Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych Uniwersytetu Śląskiego z 30 września 1980 r.
List dr. Sławomira Bugajskiego do Rektora S.M. Klimaszewskiego z 14 października 1982 r.
List Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego do wojewody katowickiego ob. Henryka Lichosia z 9 kwietnia 1981 r.
List otwarty Jana Jelonka, reprezentującego KZ Uniwersytetu Śląskiego, do Ministra Edukacji Narodowej z 12 czerwca 1990 r.
Morski F.: Memoriał w sprawie ustawy o cenzurze [rękopis].
Notatka służbowa starszego inspektora Sekcji VIII Wydziału IV SB w Katowicach z 23 marca 1983 r. (oryginał w zbiorach IPN, Oddział Katowice).
Odpowiedź na list otwarty w sprawie odwołania rektora Uniwersytetu Śląskiego.
Oświadczenie Jana Jelonka z 13 września 1989 r.
Pełnomocnictwo Mirosławy Błaszczak.
Petycja do JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego z 1 października 1982 r. w sprawie anulowania decyzji o zwolnieniu Sławomira Bugajskiego (oryginał w zbiorach IPN, Oddział Katowice).
Pisma w sprawie Andrzeja Drogonia.
Pismo adresowane do Rady Państwa z 27 stycznia 1989 r.
Pismo bp. Czesława Domina z 18 maja 1982 r. w sprawie zwolnienia internowanego Juliusza Bojanowskiego.
Pismo Janusza Frąckowiaka do Alojzego Pietrzyka z 17 września 1990 r.
Pismo Komisji Zakładowej Uniwersytetu Śląskiego do Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ „Solidarność” z 18 września 2000 r.
Pismo Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” z października 1980 r.
Pismo podsekretarza stanu Janusza I. Grzeli z 16 lipca 1990 r. (nr DKS. III-195 / 55 / 90).
Pismo w sprawie odwołania prof. dr. hab. Augusta Chełkowskiego ze stanowiska rektora Uniwersytetu Śląskiego.
Pismo z 21 listopada 1989 r. dotyczące uprawnień do ponownego nawiązania stosunku pracy Mirosławy Błaszczak-Wacławik.
Plakat informujący o występie Teatru Domowego Stanu Wojennego z okazji 35-lecia powstania Solidarności na Uniwersytecie Śląskim.
Plakat promujący kandydaturę do Sejmu Jana Rzymełki.
Plakat z okazji 40-lecia Solidarności na Uniwersytecie Śląskim.
Poręczenie dotyczące tymczasowo aresztowanej Bożeny Cząstki.
Potwierdzenie rejestracji Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego z 11 grudnia 1981 r.
Pouczenie obowiązujące osoby internowane w ośrodkach odosobnienia.
Program obchodów 35. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego.
Protokół z posiedzenia TUKK z 16 października 1980 r.
Protokół zebrania Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego z 7 grudnia 1981 r.
Przemówienie inauguracyjne wygłoszone 2 października 1980 r. przez Jana Jelonka, przewodniczącego TUKK.
Świadectwo zwolnienia internowanego Andrzeja Drogonia.
Teleks do Jana Pawła II z 14 maja 1981 r.
Tymczasowy Uczelniany Komitet Koordynacyjny NSZZ „Solidarność”. Komunikat nr 4.
Uchwała Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z czerwca 1989 r. w sprawie legalizacji NZS.
Uchwała Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego z 1 marca 2012 r.
Uchwała Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego z 26 października 1981 r.
Uchwała Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego z 29 października 1981 r.
Uchwała Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego z 3 lutego 1981 r.
Uchwała Senatu Uniwersytetu Śląskiego z 24 listopada 1981 r. w sprawie ustawy o szkolnictwie wyższym.
Uchwała Senatu Uniwersytetu Śląskiego z 14 listopada 1989 r.
Uchwała w sprawie represjonowania członków „Solidarności” Uniwersytetu Śląskiego w okresie trwania stanu wojennego podjęta przez IV Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” 3 maja 1989 r.
Uchwała ws. reformy administracji Uniwersytetu Śląskiego, 1981 r.
Ulotka wyborcza kandydującego do Sejmu RP prof. dr. hab. Waleriana Pańki.
Wystąpienie I przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego, Jana Jelonka, na posiedzeniu Senatu Uniwersytetu Śląskiego z 20 czerwca 1989 r.
Zaproszenie na prelekcje Wszechnicy Górnośląskiej.
Zaproszenie na uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej na budynku Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego.
Zaproszenie na wystawę „Solidarność. Dokumenty, fotografie i nagrania dźwiękowe z lat 1956–1981” w klubie NOT.
Zaproszenie na wystawę „Solidarność. Dokumenty z lat 1956–1981”.
Zaświadczenie członkostwa Danuty Gburskiej w Biskupim Komitecie Pomocy Uwięzionym i Internowanym z 22 marca 1982 r.
Zaświadczenie o internowaniu Andrzeja Drogonia.
Źródła opublikowane
„AD REM. Pismo studentów uczelni śląskich” z 25 listopada 1981, nr 5 [wydanie strajkowe].
Apel do Narodu Polskiego. „Solidarność Uniwersytecka” z 3 grudnia 1981 r.
„Biuletyn Konspiracyjnego Komitetu Oporu” z 10 czerwca 1982 r.
Ceremonia wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności – Katowice, 15 stycznia 2016. Dostępne w Internecie: https://ipn.gov.pl/kwi/uroczystosci/124,Ceremonia-wreczenia-Krzyzy-Wol nosci-i-Solidarnosci-Katowice-15-stycznia-2016.html [dostęp: 3.02.2021].
Człowiek wielkiego umysłu. Wspomnienie o dr. hab. Januszu Frąckowiaku. „Gazeta Uniwersy- tecka UŚ” 2010, nr 2 (182). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/264161 [dostęp: 10.01.2021].
Dawniej walczyliśmy ze złem, teraz jest wielka szansa wspólnego budowania dobra… Wywiad Piotra Wilczka z prof. Ireną Bajerową. „Solidarność Uniwersytecka” z 7 listopada 1989 r.
Dziady w Teatrze Narodowym 1927–1987. Dostępne w Internecie: https://www.narodowy.pl/aktualnosci,305,dziady_w_teatrze_narodowym_19271987.html [dostęp: 2.01.2021].
Herbert Z.: „Płynie się zawsze do źródeł, pod prąd, z prądem płyną śmiecie”. Rozmawia Adam Michnik. Dostępne w Internecie: https://fundacjaherberta.com/zbigniew-herbert/zy cie/herbert-o-sobie/plynie-sie-zawsze-do-zrodel-pod-prad-z-pradem-plyna-smiecie/ [dostęp: 28.06.2022].
Jan Paweł II: Homilia wygłoszona do ludzi morza w Gdyni, 1987 r. Dostępne w Internecie: https://duszpasterstwotalent.pl/jan-pawel-ii-o-solidarnosci-i-pracy/ [dostęp: 8.07.2022].
Komunikat Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski, Jasna Góra, 3 maja 1988 r. W: 25 lat temu zakończyła się wiosenna fala strajków Solidarności. Dostępne w Internecie: https://dzieje.pl/aktualnosci/25-lat-temu-zakonczyla-sie-wiosenna-fala-strajkow-solidarno sci [dostęp: 2.01.2021].
Krzyż Wolności i Solidarności. Dostępne w Internecie: https://ipn.gov.pl/kwi/uroczystos ci/3604,Uroczystosc-wreczenia-Krzyzy-Wolnosci-i-Solidarnosci-Katowice-11-ma ja-2018.html [dostęp: 3.03.2021].
List otwarty Sławomira Bugajskiego. „Biuletyn Konspiracyjnego Komitetu Oporu” [b.d.] 1984 r.
List pożegnalny Bogdana Kopańskiego. „Biuletyn Konspiracyjnego Komitetu Oporu” [b.d.] 1984 r.
Lista internowanych pracowników i studentów Uniwersytetu Śląskiego (1981–1982). „Biuletyn Konspiracyjnego Komitetu Oporu” z 24 maja 1982 r.
Matlak M., Borgieł W.: Krótkie wspomnienie o Profesorze Andrzeju Pawlikowskim, wybitnym uczonym i wychowawcy, twórcy Fizyki Teoretycznej na Uniwersytecie Śląskim. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2006, nr 8 (138). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/230311 [dostęp: 2.02.2021].
Między fizyką a senatem. Rozmowa z prof. dr. hab. Augustem Chełkowskim, senatorem RP. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 1998, nr 7 (52). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/198071 [dostęp: 2.02.2021].
Na wykłady Wszechnicy Górnośląskiej przychodziły tłumy. Dostępne w Internecie: https://so lidarnosckatowice.pl/na-wyklady-wszechnicy-gornoslaskiej-przychodzily-tlumy/ [dostęp: 2.02.2021].
Nowak K.: Janusz Gruchała (24 VIII 1949–21 XI 2011). „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2011, t. 46.
Ogłoszenie laureatów I edycji nagrody Świadek Historii – Katowice, 23 grudnia 2020. Dostępne w Internecie: https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/konkursy-i-nagrody/nagroda-hono rowa-swiade/katowice/90492,Ogloszenie-laureatow-I-edycji-nagrody-Swiadek-Hi storii-Katowice-23-grudnia-2020.html [dostęp: 1.07.2022].
Oświadczenie „O korupcji na naszym Uniwersytecie wyraźnie świadczą długie listy ludzi stale nagradzanych”. „Solidarność Uniwersytecka” 1981, nr 15.
Oświadczenie KKW NSZZ „Solidarność” Stoczni Gdańskiej z 2 maja 1988 r. Dostępne w Internecie: https://dzieje.pl/aktualnosci/25-lat-temu-zakonczyla-sie-wiosenna-fala -strajkow-solidarnosci [dostęp: 2.01.2021].
Plus ratio, quam vis. Świadectwo Profesor Ireny Bajerowej (13 marca 1921–30 czerwca 2010). Spisała E. Żurawska. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2016, nr 8 (238). Dostępne w Internecie: https://issuu.com/uniwersytetslaski/docs/gu_maj_po_kor [dostęp: 2.02.2021].
Posłanie I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” do ludzi pracy Europy Wschodniej. Dostępne w Internecie: http://www.solidarnosc.org.pl/wszechnica/page_id=644/index.html [dostęp: 2.01.2021].
Poznański czerwiec – relacje. Dostępne w Internecie: http://historiamowiona.poznan.pl/poznanski-czerwiec-1956-relacje/ [dostęp: 2.01.2021].
Przemyśleć solidarność – wystąpienie. Dostępne w Internecie: http://solidarnosc.us.edu.pl/o-nas/historia/viiforum/ [dostęp: 4.02.2021].
Regulamin Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” z 23 maja 2014 r. Dostępne w Internecie: http://www.solidarnosc.org.pl/ksn/strona-archiwalna/Docs/regulamin_ksn_przy jety_na_wzd_2014.pdf [dostęp 2.01.2021].
Regulamin Regionalnej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, par. 2. Dostępne w Internecie: http://www.solidarnosc.org.pl/ksn/strona-archiwalna/Docs/rsnreg.pdf [dostęp: 3.03.2021].
Sobczykowa J., Urban K., Żurawska E.: Obywatelka świata. Wspomnienie współpracowników z Instytutu Języka Polskiego Wydziału Filologicznego UŚ. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2013, nr 3 (213). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/275071 [dostęp: 3.02.2021].
„Solidarność” na Uniwersytecie. Odradzanie samorządności. Rozmowa red. Mariana Szmidta z działaczami „Solidarności” Uniwersytetu Śląskiego. „Dziennik Zachodni” z 14 października 1980 r.
Sztuka M.: Chcę zmienić stereotyp związkowca. Rozmowa z mgr. Krzysztofem Pszczółką, nowym przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność Uniwersytetu Śląskiego. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2014, nr 1 (221). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/277592 [dostęp: 2.02.2021].
Teksty źródłowe. W: „Mądrość zbudowała sobie dom…”. Uniwersytet Śląski 1968–2008. Dzieje, dokumentacja, źródła. Red. A. Barciak. Katowice 2008.
Uroczystość nadania Gimnazjum w Turzym Polu imienia prof. Waleriana Pańki oraz nadania sztandaru Szkole Podstawowej i Gimnazjum. Dostępne w Internecie: http://web.archive.org/web/20141006090403/http://www.zsturzepole.edu.pl/http:/www.zsturzepole.edu.pl/aktualnosci/1177 [dostęp: 2.02.2021].
Uroczystość wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności – Katowice, 11 maja 2018. Dostępne w Internecie: https://ipn.gov.pl/kwi/uroczystosci/3604,Uroczystosc-wreczenia-Krzyzy -Wolnosci-i-Solidarnosci-Katowice-11-maja-2018.html [dostęp: 3.03.2021].
Warchala J.: Laudacja. W: Irena Bajerowa. Doctor Honoris Causa Universitatis Silesiensis. Katowice 2008, s. 15. Dostępne w Internecie: https://sbc.org.pl/Content/78410/irena_ba jerowa.pdf [dostęp: 2.04.2012].
Wniosek Rady Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego o nadanie doktoratu honoris causa (zatwierdzonego 22 stycznia 2008 r.). Dostępne w Internecie: http://www.fil.us.edu.pl/wydzial-dawniej-i-dzis-2/doktorzy-honoris-causa/prof-zw-dr-hab-irena -bajerowa/ [dostęp: 2.03.2021].
Zabierowski S.: Wspomnienie o konwersatorium Profesor Ireny Bajerowej z czasów stanu wojennego. W: Irena Bajerowa. Doctor Honoris Causa Universitatis Silesiensis. Katowice 2008, s. 15. Dostępne w Internecie: https://sbc.org.pl/Content/78410/irena_bajerowa.pdf [dostęp: 2.04.2012].
Zabierowski S., Żurawska E.: „Solidarność” – największa przygoda mojego życia. Rozmowa z dr. Janem Jelonkiem, pierwszym przewodniczącym uniwersyteckiej „Solidarności”. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2010, nr 3 (183). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/264381 [dostęp: 6.01.2021].
Zezem pod górkę. „Portowiec” z 27 października 1980 (nr 3) [przedruk: „Wolny Związkowiec. Biuletyn informacyjny Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych Huta Katowice” z 7 listopada 1980 (nr 19), s. 3].
Zrałek M. i in.: [Trzeci] III Raport Senackiej Komisji Historycznej UŚ (na podstawie kwerend prowadzonych przez Senacką Komisję Historyczną w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Katowicach oraz innych dokumentów). „Bezpieka” w Uniwersytecie Śląskim. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2010, nr 10 (180), s. 18–26.
Opracowania
Anusz A.: Niezależne Zrzeszenie Studentów w latach 1980–1989. Warszawa 1991.
August Chełkowski [hasło]. W: Encyklopedia Solidarności. Dostępne w Internecie: https://web.ar chive.org/web/20200928083710/http://encysol.pl/wiki/August_Che%C5%82kowski [dostęp: 2.02.2021].
August Chełkowski [hasło]. W: Nauka Polska OPI. Dostępne w Internecie: https://naukapol ska.pl/#/profile/scientist?id=68294&_k=bzueof [dostęp: 2.02.2021].
Biedzki T.: Odkłamany Uniwersytet. „Trybuna Robotnicza” z 5–7 czerwca 1981.
Biografia a tożsamość narodowa. Red. M. Czyżewski, A. Piotrowski, A. Rokuszewska-Pawełek. Łódź 1997.
Biskupi Komitet Pomocy Uwięzionym i Internowanym w Katowicach [hasło]. W: Encyklopedia wiedzy o Kościele katolickim na Śląsku. Dostępne w Internecie: https://silesia.edu.pl/index.php/Biskupi_Komitet_Pomocy_Uwi%C4%99zionym_i_Internowanym_w_Katowi cach [dostęp: 1.07.2022].
„Biuletyn Informacji Publicznej IPN”. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Dostępne w Internecie: https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/152529 [dostęp: 15.08.2021].
Chełowska G.: August Chełkowski – naukowiec i działacz społeczny. W: Śląscy uczeni. O tych, co odeszli. Cz. 2. Red. J. Malicki, J.S. Śliwiok, M. Skóra. Katowice 2007, s. 118–122.
Compbell J.: Struktura czasu w pamięci autobiograficznej. W: Pamięć w filozofii XX wieku. Red. Z. Rosińska. Warszawa 2006.
Dokumenty Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”. Oprac. A. Jas¬trzębski. Warszawa–Londyn 1994.
Domańska E.: Historia ratownicza. „Teksty Drugie” 2014, nr 5.
Dr Henryk Wistuba. Dostępne w Internecie: http://www.mpbs.wnoz.us.edu.pl/wistuba.html [dostęp: 4.04.2021].
Drogoń A.: Początki humanistycznej szkoły wyższej na Górnym Śląsku. W: „Mądrość zbudowała sobie dom…”. Uniwersytet Śląski 1968–2008. Dzieje, dokumentacja, źródła. Red. A. Barciak. Katowice 2008, s. 66–84.
Drogoń A.: Życie społeczne i polityczne Uczelni – rys historyczny. W: „Mądrość zbudowała sobie dom…”. Uniwersytet Śląski 1968–2008. Dzieje, dokumentacja, źródła. Red. A. Barciak. Katowice 2008, s. 215–293.
Drogoń A.: Polityczne i społeczne uwarunkowania w procesie powstawania szkolnictwa wyższego w Katowicach. W: W 40-lecie powstania Uniwersytetu Śląskiego – szkolnictwo i oświata na Górnym Śląsku. Red. A. Barciak. Kotowice 2009, s. 108–115.
Drogoń A.: Ustrojowe i polityczne uwarunkowania Uniwersytetu w Katowicach. „Z Dziejów Prawa” 2009, t. 2, s. 173–197.
Drogoń A.: Inwigilacja środowiska akademickiego w PRL. Służba Bezpieczeństwa w Uniwersytecie Śląskim. „Z Dziejów Prawa” 2012, t. 5, s. 339–357.
Drogoń A.: „Solidarność” Uniwersytetu Śląskiego: Koniec wizji „czerwonego uniwersytetu”. W: Na trzydziestolecie Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność”. Warszawa 2012, s. 47–85.
Drogoń A.: W służbie nauki i Uniwersytetu. Autorytet i postawy ludzi Uniwersytetu w czasie komunistycznego totalitaryzmu. „Z Dziejów Prawa” 2019, t. 12 (20), s. 875–893.
Dudek A.: Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990. Kraków 2004.
Dziuba A., Mrzyk M.: Skala i metody inwigilacji Uniwersytetu Śląskiego w latach osiemdziesiątych. W: Myśl na uwięzi. Kontrola operacyjna środowisk akademickich województwa katowickiego przez Służbę Bezpieczeństwa w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Studia i szkice. Red. A. Dziuba, M. Sikora. Katowice 2010.
Dziuba M., Mrzyk M.: Stan wojenny i „stan oblężenia”. Działania SB wobec Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego w latach osiemdziesiątych. W: Myśl na uwięzi. Kontrola operacyjna środowisk akademickich województwa katowickiego przez Służbę Bezpieczeństwa w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Studia i szkice. Red. A. Dziuba, M. Sikora. Katowice 2010.
Dziuba A., Mrzyk M.: Wydział III-1 KW MO/WUSW Katowice i jego funkcjonariusze. W: Myśl na uwięzi. Kontrola operacyjna środowisk akademickich województwa katowickiego przez Służbę Bezpieczeństwa w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Studia i szkice. Red. A. Dziuba, M. Sikora. Katowice 2010.
Fenomen „Solidarności” i zmiana ustroju: Polacy 1980–2011. Red. W. Adamski. Warszawa 2014.
Fic M.: Uniwersytet Śląski od zakończenia stanu wojennego (w latach 1983–2007). W: „Mądrość zbudowała sobie dom…”. Uniwersytet Śląski 1968–2008. Dzieje, dokumentacja, źródła. Red. A. Barciak. Katowice 2008, s. 138–214.
Filipkowski P.: Historia mówiona jako historia ratownicza: Doświadczenie, opowieść, egzystencja. „Teksty Drugie” 2014, nr 5.
Friszke A.: Opozycja polityczna w PRL 1944–1980. Londyn 1994.
Głosy zza muru. Wiersze i piosenki z obozów dla internowanych (grudzień 81–listopad 82). Warszawa 1982.
Grele R.J.: Historia mówiona jako materiał dowodowy. „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” 2018, wydanie specjalne, s. 73. Dostępne w Internecie: https://wrhm.pl/wrhm/article/view/215/176 [dostęp: 3.04.2021].
Kaźmierska K.: Wywiad narracyjny – techniki i pojęcia analityczne. W: Biografia a tożsamość narodowa. Red. M. Czyżewski, A. Piotrowski, A. Rokuszewska-Pawełek. Łódź 1997.
Konfederacja Polski Niepodległej na drodze do wolności. Red. M. Wenklar. Kraków 2011.
Kozłowski T.: Anatomia rewolucji. Narodziny ruchu społecznego „Solidarność” w 1980 roku. Warszawa 2017.
Krzemiński I.: Pamięć o wielkiej zmianie. Solidarność Rolników Indywidualnych. Warszawa 2017.
Kurkowska-Budzan M.: Antykomunistyczne podziemie zbrojne. Analiza współczesnej symbolicznej przeszłości. Kraków 2009.
Kurkowska-Budzan M. i in.: Historia mówiona. Elementarz. Warszawa 2008.
Kurpierz T.: Zbuntowani. Niezależne Zrzeszenie Studentów w województwie katowickim 1980–1989. Katowice 2012.
Le Goff J.: Historia i pamięć. Przeł. A. Gronowska, J. Stryjczyk. Warszawa 2007.
Lubelski M.: Co dalej? „Solidarność Uniwersytecka” z 23 października 1981 r.
Marek Ł.: „Nie-tajność” obrona przed współpracą z SB. „Biuletyn IPN” 2009, nr 7. Dostępne w Internecie: https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/biuletyn-ipn/9653,nr-72009.pdf [dostęp: 3.04.2021].
Matlak M.: Andrzej Pawlikowski (1928–1986). Katowice 2008.
„Mądrość zbudowała sobie dom…”. Uniwersytet Śląski 1968–2008. Dzieje, dokumentacja, źródła. Red. A. Barciak. Katowice 2008.
Między solidaryzmem a niepodległością. Myśl polityczna Solidarności Walczącej. Red. K. Brzechczyn. Poznań–Warszawa 2018.
Miłosz C.: Światło dzienne. Paryż 1953.
Myśl na uwięzi. Kontrola operacyjna środowisk akademickich województwa katowickiego przez Służbę Bezpieczeństwa w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Studia i szkice. Red. A. Dziuba, M. Sikora. Katowice 2010.
Neuger L.: Some thoughts on solidarity. „Baltic Worlds” 2015, nr 1–2, s. 91–93. Dostępne w Internecie: https://balticworlds.com/some-thoughts-on-solidarity/ [dostęp: 30.11.2020].
Nie ma życia bez swobody. 30 lat Ruchu Młodej Polski (1979–2009). Red. K. Marulewska, A. Lewandowski, A. Meller. Toruń 2009.
„Nie zapomnijcie tamtych dni”: Źródła do dziejów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” z lat 1980–1989 w archiwach państwowych. Red. D.A. Rymar, K. Kowalczyk, M. Kietliński. Warszawa 2020.
Nowakowski T.: Polacy w Szwecji. Słownik biograficzny emigracji polskiej w Szwecji. Stockholm 1992.
Ogniwa zakładowe i sekcje branżowe NSZZ „Solidarność” 1980–1989. Red. Ł. Sołtysik, G. Waligóra. Wrocław 2018.
Okoń J.: Internowani z Regionu Śląsko-Dąbrowskiego wobec tragedii w kopalni „Wujek”. Dostępne w Internecie: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/17273/internowani_z_regionu_slasko_dabrowskiego_wobec_tragedii_w_kopalni_wujek.pdf?sequence=1 [dostęp: 2.02.2021].
O Polskę wolną! O Polskę solidarną! NSZZ Solidarność w latach 1980–1989. Red. W. Polak i in. Gdańsk 2011.
Opowiedziane. Historia mówiona w praktykach humanistycznych. Warszawa 2019. Dostępne w Internecie: http://historiamowiona.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2019/07/IKP_historia-mowiona_8.04.pdf [dostęp: 29.04.2022].
Pastuszewski S.: Demokracja związkowa lat 1980–1981 w pamięci i ocenie członków NSZZ „Solidarność” Regionu Bydgoskiego. „Kronika Bydgoska” 2018, t. 39, s. 259–275.
Polskie miesiące. Dostępne w Internecie: https://polskiemiesiace.ipn.gov.pl/mie/wszystkie -wydarzenia/grudzien-1981/112502,Grudzien-1981.html [dostęp: 2.01.2021].
Polskie Porozumienie Niepodległościowe. Wybór tekstów. Londyn 1989.
Polskie uczelnie w latach osiemdziesiątych. Studia. Red. T. Gąsowski. Warszawa 2015.
Portelli A.: The pecularities of Oral History. „History of Workshop Journal” 1981, nr 12, s. 99–100.
Powstawanie i rozwój związku NSZZ „Solidarność” na Uniwersytecie Śląskim. „Dziennik Zachodni” z 13 października 1980 r.
Poznański Czerwiec ’56 [hasło]. Dostępne w Internecie: https://www.poznan.pl/czerwiec56/ [dostęp: 2.01.2021].
Pożegnanie Adama Kasprzyka. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 1997, nr 3 (48). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/202511 [dostęp: 6.04.2021].
Prejs B.: Najbardziej rozśpiewany „internat” stanu wojennego. W imieniu Rzeczypospolitej. Dostępne w Internecie: http://www.bogdanprejs.pl/miros-aw-ka-tor.html [dostęp: 15.08. 2021].
Przasnysz bohaterom niepodległości. Dostępne w Internecie: http://webcache.googleuser content.com/search?q=cache:6DYMnTHW-4sJ:przasnysz-bohaterom.pl/index.php/opozycja-demokratyczna-w-prl/marianna-rzepczynska+&cd=6&hl=pl&ct=clnk& gl=pl [dostęp: 1.05.2021].
Przed sierpniem był lipiec. Historia i teraźniejszość „Solidarności” na Lubelszczyźnie. Red. J. Kaczor. [Wyd. 2]. Lublin 2020.
Puchała S.: Duszpasterstwo Akademickie w Diecezji Katowickiej w latach 1947–1992. Katowice 2007.
Rajski P.: Uherce to takie miłe więzienie koło Leska. Dziennik internowanego. Katowice 2010. Dostępne w Internecie: https://wydawnictwo.us.edu.pl/sites/wydawnictwo.us.edu.pl/files/1349_pdf.pdf [dostęp: 19.08.2022].
Rzepczyńska Marianna [hasło]. W: Encyklopedia Solidarności. Dostępne w Internecie: https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/18485,Rzepczynska-Marianna.html [dostęp: 1.02.2021].
Sasanka P.: Czerwiec 1976. Geneza – przebieg – konsekwencje. Warszawa 2006.
Semik T.: Walerian Pańko umarł, bo zbyt dużo wiedział? „Dziennik Zachodni” z 11 października 2013 r. Dostępne w Internecie: https://dziennikzachodni.pl/walerian-panko-umarl -bo-zbyt-duzo-wiedzial/ar/c15-1013233 [dostęp: 2.01.2021].
Siebel J.: 40 lat Uniwersytetu Śląskiego. Szkic z dziejów. Przewodnik po wystawie. Katowice 2008.
Sikora A.: „Wielki Wybuch” w Instytucie Fizyki. Jubileusz XXX-lecia „Solidarności” na UŚ. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2010, nr 3 (183). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/264371 [dostęp: 1.07.2022].
Słownik biograficzny duchowieństwa śląskiego XIX i XX w. Red. J. Pater. Katowice 1996.
Sobańska B., Sobański A.: Biskupi Komitet Pomocy Uwięzionym i Internowanym. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1989, t. 22.
Solidarność i upadek komunizmu. Międzynarodowa konferencja, Warszawa–Gdańsk, 3–4 czerwca 2009. Gdańsk 2009.
Solidarność Walcząca 1982–1990. Studia i szkice. Red. S. Ligarski, M. Siedziako. Warszawa 2019.
Sowa E.: Zwolnienia z pracy. „Biuletyn Konspiracyjnego Komitetu Oporu” [b.d.] 1982 r.
Spor F.: W Turzym Polu i Brzozowie. Pamięci prof. Waleriana Pańki. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 1996, nr 2 (38). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/200311 [dostęp: 2.01.2021].
Stan wojenny w Polsce 1981–1983. Red. A. Dudek. Warszawa 2003.
Stawrowski Z.: Solidarność znaczy więź. AD 2020. Kraków 2020.
Stawrowski Z.: III RP zaprzeczeniem Solidarności. „Gość Niedzielny” 2021, nr 34, s. 23.
Stolarz A.: Historia mówiona w warsztacie historyka mentalności. „Pamięć i Sprawiedliwość” 2012, nr 11 / 2.
Szarek J.: Krzyż Wolności i Solidarności. Geneza odznaczenia. Dostępne w Internecie: https://ipn.gov.pl/kwi/strona-glowna/6,Strona-Glowna.html [dostęp: 2.02.2021].
Szczepańska E.A.: Zanim wybaczę. Pamiętnik walki i zdrady. Zakrzewo 2008.
Śliwińska B., Machura J.: Przeprowadzka? „Dziennik Zachodni” [b.d.] 1980 r.
Światło ze Śląska. Wspomnienia o Auguście Chełkowskim. Oprac. G. Pasterna, E. Żurawska. Katowice 2000.
Thomas Oskar [hasło]. W: Słownik biograficzny duchowieństwa śląskiego XIX i XX w. Red. J. Pater. Katowice 1996, s. 437–438.
Thompson P.: The Voice of The Past: Oral History. Oxford 2000.
Tischner J.: Etyka solidarności. Kraków 1981.
Tischner J.: Etyka solidarności i homo sovieticus. Kraków 2018.
Turkowska M.: Wszechnica Górnośląska. „Solidarność Uniwersytecka” z 3 kwietnia 1981 r., s. 10–11.
Turkowska-Luty M., Luty M.: [Chcesz lepiej zrozumieć…]. „Wolny Związkowiec. Biuletyn informacyjny Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych Huta Katowice” 1981, nr 2 (z 7 stycznia), s. 2–3. Dostępne w Internecie: https://www.sbc.org.pl/dli bra/publication/183403/edition/172722/content [dostęp: 2.12.2021].
Twój brat. W: Zapisani do rachunku krzywd. Tragedia kopalni „Wujek” w poezji. Antologia. Oprac. K. Heska-Kwaśniewicz, B. Pytlos. Katowice 1993.
Waligóra G.: Komitet Obrony Robotników. Dostępne w Internecie: https://ipn.gov.pl/down load/1/18401/1-30629.pdf [dostęp: 29.04.2022].
Wilczok K.: MKZ Katowice NSZZ „Solidarność” w otoczeniu społeczno-kulturowym regionu. „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2013, nr 10, s. 155–177.
Wilczok K.: Radykałowie Solidarności. Kierownictwo MKZ Katowice w sporze o program i taktykę działania NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1981. Warszawa 2019.
Wilczok K.: Udział NSZZ „Solidarność” w opracowaniu nowego projektu ustawy o związkach zawodowych w latach 1980–1981. „Pamięć i Sprawiedliwość” 2018, nr 31, s. 429–464.
Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża 1978–1980 w relacjach. Red. I. Hałagida. Gdańsk–Warszawa 2018.
Woźniczka Z.: Historia Uniwersytetu Śląskiego do 1983 roku. W: „Mądrość zbudowała sobie dom…”. Uniwersytet Śląski 1968–2008. Dzieje, dokumentacja, źródła. Red. A. Barciak. Katowice 2008, s. 85–137.
Wszechnica Górnośląska – jaka była naprawdę? „Dziennik Zachodni” z 4 lutego 1982 r.
Wyborski R.: Kanclerz, czyli model Jana Jelonka. „Śląsk” 2021, nr 10 (313).
Wyborski R.: Uniwersyteckie powinności po Chełkowskim i Pańce. „Śląsk” 2021, nr 8 (311).
„Wyrósł z dobrego drzewa…”. Uniwersytet Śląski 1968–1998. Fakty, dokumenty, relacje. Red. A. Barciak. Katowice 1998.
Zabierowski S.: Wspomnienie o konwersatorium Profesor Ireny Bajerowej z czasów stanu wojennego. W: „Mądrość zbudowała sobie dom…”. Uniwersytet Śląski 1968–2008. Dzieje, dokumentacja, źródła. Red. A. Barciak. Katowice 2008.
Zioło J.: August Chełkowski. Katowice 2010.
Żurawska E.: Prawo o szkolnictwie wyższym, czyli niepokojów ciąg dalszy… „Gazeta Uniwersytec- ka UŚ” 2005, nr 9 (129). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/226591 [dostęp: 2.03.2021].
Żurawska E.: Chełkowszczyzna, czyli bez fałszu. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2007, nr 1 (151). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/234881 [dostęp: 22.06.2022].
Żurawska E.: Dążyć do historycznej sprawiedliwości. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2007, nr 3 (153). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/235631 [dostęp: 5.02.2021].
Żurawska E.: XV rocznica tragicznej śmierci Profesora Waleriana Pańki. Czekamy na śledztwo. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2007, nr 4 (144). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/232481 [dostęp: 4.03.2021].
Żurawska E.: Droga do wolności. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2010, nr 1 (181). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/263481 [dostęp: 2.03.2021].
Żurawska E.: Walka bibliotekarzy Uniwersytetu Śląskiego o odzyskanie prawa do dłuższego wymiaru urlopu. „Bibliotheca Nostra” 2012, nr 3 (29), s. 111–114.
Żurawska E.: Polskość kosztuje. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2018, nr 9 (259). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/422593 [dostęp: 5.02.2021].
Żurawska E.: W służbie społeczności akademickiej. 40 lat NSZZ „Solidarność” na Uniwersytecie Śląskim. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2020, nr 1 (281). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/427653 [dostęp: 3.02.2021].
Żurawska E., Pasterna G., Kucharczak M.: Teleranek generała. „Gazeta Uniwersytec- ka UŚ” 2005, nr 2 (132). Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/227921 [dostęp: 5.02.2021].
Żurawska E., Pasterna G., Kucharczak M.: Zanim zagrała orkiestra wojskowa, czyli pierwsze lata „Solidarności” UŚ. „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2005, nr 1. Dostępne w Internecie: https://gazeta.us.edu.pl/node/227421 [dostęp: 5.02.2021].
Żyżyński J.: O Ustawie 2.0. Dostępne w Internecie: http://solidarnosc.us.edu.pl/data/documents/2019.05-Jerzy-Zyzynski-o-Ustawie-2.pdf [dostęp: 1.07.2022].
Strony internetowe
Krajowa Sekcja Nauki NSZZ „Solidarność”: http://www.solidarnosc.org.pl/ksn/strona -archiwalna/basic.html [dostęp: 3.02.2021].
Pracowniczy Program Emerytalny: http://solidarnosc.us.edu.pl/start/ppe/ [dostęp: 5.04.2021].
Rajski Piotr: http://www.rajski.us.edu.pl/ [dostęp: 3.03.2021].
Solidarność Uniwersytetu Ślaskiego: http://solidarnosc.us.edu.pl/ [dostęp: 12.03.2021].
Tygodnik Solidarność. Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”: http://www.solidarnosc.org.pl/aktualnosci/informacje/tygodnik-solidarnosc [dostęp: 2.01.2021].